Әлихан Бөкейхан университеті қабырғасында Қазақстан Халық партиясының Абай облысы филиалы, облыс әкімдігінің Қоғамдық даму басқармасы мен Әлихан Бөкейхан университетінің ұйымдастыруымен «Алаш арыстары аманаты – тәуелсіздік тұғыры» атты дөңгелек үстел өтті. Басқосуға қаламыздың жергілікті басқару органдарының басшылары, білім және мәдениет саласы мамандары, тарихшы ғалымдар, қоғам қайраткерлері мен БАҚ өкілдері қатысты.
Дана ТАЛҒАТБЕК,
«Семей таңы»
Жиында сөз алған ҚХП Абай облысы филиалының төрағасы Айдын Егеубаев Семей қаласында «Алаш» халықаралық тарихи-ғылыми зерттеу орталығын ашуды ұсынды.
— Бұрынғы Семей облысы Абай облысы болып қайта құрылды. Біздің партияның филиалы да облыста ашылып, жұмыс істеп жатқанына екі айға жуық уақыт болды. Біз бүгін Қ.Тоқаевтың «Алаш» сөзі – халқымыз үшін қашанда қасиетті ұғым. Өткен ғасырдың басында ұлтымыздың бас көтерер азаматтары Алаш идеясының төңірегіне бірікті. Олар елінің азаттығы мен өркендеуі жолында қызмет етті. Халықтың рухын оятып, санасына сілкініс әкелді. Жеріміздің тұтастығының сақталуына ықпал етті. Төл әдебиетіміз бен мәдениетімізді бұрын-соңды болмаған деңгейге көтерді. Өркениетті зиялылықтың негізін қалады. Алаш арыстары заманның сын-қатеріне қарамай, Қазақ елінің мемлекетшілдік идеясын жаңғыртты, жыл өткен сайын Алаштың абыройы асқақтап, беделі биіктей береді. Олардың атқарған ісі ешқашан маңызын жоғалтпайды. Себебі ұлт мүддесі, ел қамы деген ұғымдар – мәңгі құндылықтар. Біз Алаш арыстарының есімін жаңғыртып, тарихи рөліне баға беруді қолға алдық…» деген сөздерін негізге ала отырып, «Алаш» халықаралық тарихи-ғылыми зерттеу орталығын ашуды ұсынып отырмыз. Орталықтың Алаштың астанасы болған Семей қаласында болғаны заңдылық. Бүгінде әр университет қабырғасында жеке зерттеу орталықтары болғанымен, оларды біріктіретін орталық жоқ, сол себептен де бұл — қажеттіліктен туындап отырған бастама, — деді Айдын Қалдыбекұлы.
Дөңгелек үстелге қатысушылар ХХ ғасырдың басында ағартушылық идеяларын насихаттаған Алаш зиялыларының тарихымыздағы орны туралы айта келе, Алаш тақырыбы өзектілігін жоймайтындығын атап өтті.
Қоғамдық даму басқармасының басшысы Айдар Садырбаев алашты ұрандатып, науқаншылдыққа салынуға болмайтынын айтып өтті. Айдар Садырбаев мұндай бастамалар, алаш қайраткерлері алдындағы аманат жүгін сезіне отырып, тұғырлы әрі кешенді түрде жасалу қажет деп есептейді.
— Қадірлі жерлестер, қадірменді ғалым ағаларымыз, ел зиялылары, бүгін біз үлкен тақырыпты талқылау мақсатында жиналып отырмыз. Алаш тақырыбы өзінің өзектілігін ешқашан жоймайды. Керісінше, уақыт өте келе оның тың қырлары мен сырларын жас ұрпақ танып біледі деп есептеймін. Себебі Алаш тарихында әлі де зерттелмей жатқан ақтаңдақ тұстар жеткілікті. Семей мен Алаш – екеуі ажырамайтын егіз ұғымдар. Алаштың ар жағында рухани көсемі, ұстазы болған ұлы Абайдың кескін-келбеті көрініс беретіні ақиқат. Абайға ең алғаш баға берген Ә.Бөкейханның сөздерін ешқашан ұмытпаймыз. Сондықтан көтеріліп отырған Алаш арыстары тақырыбы бүгінгі жас ұрпақтың тәлім-тәрбиесіне, сапалы білім алуына мол септігін тигізетіні сөзсіз. Ортаға салынатын түрлі ой-пікірлерден жақсы тұжырымдарға келіп, келешек жұмысымызды айқындасақ, құба-құп деп ойлаймын, — деді Айдар Серікқазыұлы.
— Құрметті семейліктер, қымбатты жерлестер! Қазіргі саяси жағдайда бірінші орынға «әділеттілік» қойылған. Бұл ұғымды 100 жыл бұрын Алаш зиялылары айтып кеткен. Бүгінде бүкіл қазақ халқының алдында үлкен мүмкіндік туып тұр. Еліміздің азаттығы жолында құрбан болған жандардың рухы қайта жаңғырып жатыр. Сол аталарымыздың қалдырған еңбектерін түбегейлі зерттеп, оларға дұрыс тарихи баға беру, идеяларын алға қарай дамыту – біздің парызымыз. Әкімшіліктің, қоғам қайраткерлері мен зиялы қауым өкілдері тарихи-ғылыми зерттеу орталығын ашу туралы ұсынысты толық қолдайды деген ойдамын. Өйткені қанша жыл өтсе де алаштың үлкен, терең арнасы толық ашылмаған. Өзіміздің тарихымызды, ұлттығымызды сақтап қана біз алға жылжып, дамыған елге айнала аламыз, — деп өз ойын білдірді ҚХП төрағасының кеңесшісі Асхат Зейноллаұлы.
Іс-шара барысында сондай-ақ Семей қаласында алғашқы телеграф станциясы болған тарихи ғимаратты қалпына келтіру, алдағы уақытта ашылатын жаңа ауданның біріне Алаш атауын беру сынды ұсыныстар да талқыланды.