Кемеровода орын алған трагедия салдарынан, ресми деректер бойынша, 64 адамның өмірі қиылды. Бұл соңғы кездегі қоғамдағы ең көп талқыға түскен тақырыпқа айналды. Оның себебі – тап осындай трагедия әлемнің кез келген қаласында, кез келген сауда орталығында орын алуы әбден мүмкін. Бейкүнә жандар бейбіт күнде қаза болды.
28 наурыз күні семейліктер қайғылы оқиға кезінде қаза тапқандарды еске алу үшін өздерінің балаларымен бірге Ертіс жағалауына жиналып, ақ шар ұшырып, қайғыға ортақтастық білдірді. Біз бұдан сабақ алуға тиіспіз. Бізге де ойын–сауық нысандарын жіті тексеру керек екенін енді ұғынғандаймыз.
Сәрсенбі күні ШҚО Төтенше жағдайлар департаменті баспасөз парағын таратты. Онда қандай сауда орталықтары тексерілетіні анық көрсетілген. «Тәуекелдік деңгейі жоғары нысандар тексеру нысаны болып табылып, өрт қауіпсіздігі бойынша қадағаланады. Тәуекелдік деңгейін бағалау өлшемдері бойынша өрт қауіпсіздігі және тексеру парақтары аясында 1500 және одан да көп шаршы метрді алып жатқан сауда мен ойын – сауық кешендері жыл сайын тексерілетін болады. Кәсіпкер өзіне инспектордың қай уақытта келетінін алдын ала білуге мүмкіндік алады. Арнайы кесте құрылып, ол Бас прокуратураның сайтында жарты жылдыққа дейін жарияланып отырады. Тексеру жүргізілетіні туралы кәсіп иесі 30 күнтізбелік уақыт ішінде хабардар болады.
Егер тексеру кезінде өрт қауіпсіздігін сақтауға қатысты заң бұзушылық анықталмаса, онда ол нысан 1 жылға дейін тексеруден босатылады.
Сондай-ақ тексерілуші субъектіге сарапшы ұйымдар тарапынан өрт қауіпсіздігі бойынша аудиттің қорытындысы берілетін болса, онда тексеруден ерекше тәртіппен 1 жылға босатылады. Баспасөз парағында: «Қазіргі таңда облыс бойынша тәуекелдік деңгейі жоғары нысандар санатына 82 сауда нысаны жатқызылып отыр»,- деп көрсетілген. Дегенмен өрт сөндірушілер олардың саны бұдан да арта түсуі ықтимал екенін айтады. Мұның өзіндік себебі де бар. Мәселен, бір аумақты бірнеше меншік иелеріне бөліп жіберіп, ғимараттың көлемін кішірейтіп көрсетеді. Атап айтар болсақ, 1500 шаршы метрлік ғимарат, екі қожайынға бөлген шақта, құжатта әрқайсысы 750 шаршы метр болып шыға келеді де, тәуекелдік деңгейі жоғары нысандар санатына енбей қалады. Осының нәтижесінде өрт сөндіру инспекторының оларды тексеруге құқығы болмайды.
Өткен 2017 жыл мен 2018 жылдың осы мезгіліне дейінгі аралықта сауда саласындағы 50 нысанға тексеру жасалынды. Өкінішке орай, семейліктердің алаңдаушылық білдіретін себебі де жоқ емес. Қаламыздағы барлық ірі сауда орындарында өрт қауіпсіздігін сақтауға байланысты салғырттық бар.
– Тексеру жасаған шақта барлық сауда үйлерінде өрт сөндіру ережесін бұзу орын алды. Атап айтар болсақ, есіктер сыртқа шығатын жаққа қойылмаған, дабыл қағу жұмыс істемейді, эвакуациялық шығу жолдары жабылып қалған, электр құрал-жабдықтарының да проблемалары жетіп артылады,- деген Семей қаласындағы ШТӨК ТЖБ аға инженері Жанат Насымхан бірқатар мысалдарды тізбектеп өтті.
Кемероводағы трагедиядан кейін Қазақстанның бірқатар қалаларында тәуекелдік деңгейі жоғары нысандар болып табылатын сауда үйлерін тексерулер басталып кетті. Біздің Семей қаласында тексерулер жасауға министр тапсырмасы әлі беріле қойған жоқ. Бірақ қалалық ТЖБ ықтимал рейдтерді жүргізуге сақадай-сай. Оның үстіне Семейде тексеретін нысандар баршылық.
Қалада тұрғын үйлердің бірінші қабатында орналасқан азық-түлік дүкендері және ірі аумақты алып жатқан жүздеген сауда нысандары бар. Олардың барлығы өрт қауіпсізді жүйесімен қамтамасыз етілуі тиіс. Қадағалаушы органдардың пікірінше, тәуекелдік деңгейі жоғары нысандардың санатына аумағы 1500 шаршы метрден асатын сауда орталықтары жатады. Біздің қаламызда олардың саны 43. Олардың арасында үш сауда-ойын орталығы – «Апрель», «Қазына» және Кемероводағы жанып кеткен «Зимняя вишня» санатына жататын Әуезов даңғылы бойында орналасқан «Мереке» бар.
– Тәуекелдік деңгейі жоғары нысандарға тәуекелдікті бағалау өлшемі бойынша жылына бір рет жоспарлы тексеру жасалады. Ал аумағы 1500 шаршы метрден аспайтын сауда орындары тәуекелдігі шамалы деңгейдегі нысандар санатына жатқызылып, ерекше тәртіптегі тексеруді қажет етпейді. Тек оларды прокуратураның тапсырмасымен немесе келіп түскен шағымға орай тексеріміз,- деп түсіндірді Жанат Насымхан.
Оларға жүргізілген тексерулер барысында кәсіпкерлер тарапынан адамдар қауіпсіздігін қамтамасыз ету емес, үнемдеу жасау орын алып жатады. Мұның себебі өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету қаражат шығынын да көп керек етеді.
– Өрт қауіпсіздігі ережесін өрескел бұзушылықтарды эвакуациялық шығу жолдарының бітеліп тасталуы, есіктердің дұрыс орналаспауы арқылы анықтаймыз. Шығар жолдағы есік өзіңе қарай емес, сыртқа қарай ашылуға ыңғайлануы керек. Олай болмаған жағдайда жұрт бір жерге ұйлығып қалады. 2009 жылғы Пермьдегі «Хромая лошадь» клубындағы өртті еске алар болсақ, тап осындай есік жұрттың сыртқа шыға алмай қалуын туғызып, арты өлімге әкеп соққызды. Тағы бір жиі кездесетін ереже бұзушылық терезеге орнатылатын торларға қатысты. Оларды орнатуға өрт қауіпсіздігі талабы бойынша тыйым салынған. Тек ерекше төрт жағдайда ғана торлы терезелер орнатылады. Оларға касса, қару-жарақ дүкендері, құпия бөлімдер мен қоймалар жатады,- деді Жанат Насымхан.
Ең маңыздысы, өртке қарсы күрес қызметкерлерінің салынып біткен нысандарды қабылдау комиссиясы құрамынан шеттетілуі осындай трагедиялық жағдайлардың орын алуына әсер етіп отыр. Заң бойынша, шағын және орта бизнес өкілдері өздері салған ғимараттарын пайдалануға беру кезінде өрт қауіпсіздігіне тексеруден босатылады. Бұдан келіп шығатыны – кәсіпкерлер тарапынан адамдар өмірінің қауіпсіздігі бір шетке ысырылып тасталады.
Өрт сөндіру инспекциясы қызметкерлерінің білім беру нысандарына еш өкпесі жоқ. Семей өңірінің барлық мектептері өрт дабылдарымен, қажетті құрал-жабдықтармен толықтай жабдықталған. Ал мектепке дейінгі білім беру нысандары жайында бұлай дей алмаймыз. Жекеменшік балабақша иелері көбіне өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтамайтыны анықталып отыр.
Серік ӘБІЛҚАСЫМҰЛЫ, «Семей таңы»
