Кемеңгер Абайдың 175 жылдық торқалы тойы қарсаңында Семейдегі «Интеллект» баспасынан «Абай: жаңаша үлгідегі басылым» атты екі томдық жаңа кітап жарық көрді. Кітаптың авторы — философия ғылымдарының кандидаты, абайтанушы Асан Омаров. Кітаптың тұсаукесер рәсімі бейсенбі, 1 тамыз күні Абай кітапханасында өтті. Тұсаукесерге қаланың зиялы қауым өкілдері, мәдениет мекемелері қызметкерлері, кітапханашылар және жастар қатысты.
Жүз данамен жарық көрген кітаптың ерекшелігі – мұнда жинаққа енген 195 өлеңнің мазмұнына қысқаша түсінік беріліп, хронологиясы ретке келтірілген. Бірінші томға Абай Құнанбайұлының өлеңдері, ал екінші томға қара сөздері, поэмалары мен тарихи еңбектері еніп отыр.
— Абайдың 150 жылдық тойынан соң мұндай жинақ жарық көрмеді. Содан бері ширек ғасыр өтті. Ұрпақ өсті. Жаңа өлеңдері табылды. Жинақты жаңалайтын уақыт болды,- дейді Асан Омаров. — Осыдан 3 жыл бұрын мен ақын шығармашылығы туралы жаңа кітап шығару қажеттігін айтып, бастама көтергенмін. Бірақ ешкім қозғалмаған соң, өзім қолға алдым. Қалам ұстап үстелге отырғаныма бір жыл болды. Бұл екі томдықтың көп ерекшелігі бар.
Біріншіден, кеңес идеологиясы кезінде көп нәрсе жабулы күйінде қалғандықтан, жинақ қазіргі заманға лайық емес. Жаңа жинақты шығару – уақыт талабы. Қазір жастарымыз Абайдан алыстап барады. Себебі жинақ сапасыз. Кітапта Абайдың кім екені, ұлылығы, даналығы ашылуы керек. Оқырман Абай өлеңдерінің мазмұнын, түпкі ойын түсініп, ғибрат алуы тиіс. Бұл кітапта әрбір өлеңге түсінік берілді.
Екіншіден, Абай өлеңдерінің хронологиясы әлі күнге дейін түзелген жоқ. Бәрі адасып жүр. Абайдың өсу кезеңдеріне қарай өлеңдерін жеті бөлімге бөліп, жастық шағындағы, кейіннен табылған өлеңдерін — бәрін ретімен қойып шықтым, — дейді Асан Омаров.
Жеті жүз беттен тұратын қос томдық жинақ, негізінен, оқушылар мен ұстаздарға, қарапайым халыққа арналған. Автор мұнда кемеңгер ақынның өлеңдері қашан, қандай жағдайда жазылғанын айтып, мазмұнына түсінік беріп отырады. Жинаққа ұлы ақынның кейіннен табылған 20-ға жуық өлеңі енгізілген.
— Абай өлеңдерінің тереңіне бойлай алмай, оны қарапайым ақындардың қатарына жатқызып жүргендер де бар. Абайдың ақындығына сын айтып жүргендер де солар. Ғаламторда Абай өлеңдерін оқудан челлендж жүріп жатқанын естіген боларсыздар. Алайда өлеңді жатқа оқу жеткіліксіз. Оны түсіну керек. Мен сол миссияны атқаруды өзім мойныма алдым. Кітап қарапайым оқырманға арналғандықтан, мұнда ғылыми түсініктемелер жоқ. Халыққа керегі — Абайдың асыл сөздері, өмірдің мәні туралы айтқандары. Абайсыз қазақ ұлт бола алмайды. Мақсатым — жастар Абайды жақсы біліп, танысын деген ой. Жүз данамен шыққан кітапқа жан-жақтан сұраныс түсіп жатыр. Алдағы уақытта таралым санын көбейте береміз, — дейді абайтанушы.
Қос томдық жинақта, негізінен, ақынның өлеңдері мен қара сөздеріне басымдық берілген.
— Абай өз поэмаларын жастар үшін жазған. Оның кемеңгерлігі өлеңдері мен қара сөздері арқылы ашылады. Абай Пушкинді де көп оқымаған. Екеуінің деңгейі сай емес. Пушкин — 30-дан асқан шағында қайтыс болған жас ақын. Пушкиннен өзіне ұнаған бір-екі шығармасын ғана аударған. Ал Лермонтов шығармашылығы Абайға жақын. Ішкі жан дүниесі үндес болғандықтан, көптеген шығармаларын тәржімалады, — дейді Асан Омаров.
Жаңа кітаптың лентасын өлкетанушы Молдабек Жанболатов пен Балтабек Ерсәлімов қиды. Шара барысында көрермендер көкейіндегі сұрақтарын қойып, автордан тұшымды жауаптар алды.
Айтолқын САМАТОВА, «Семей таңы»{jcomments off}