Семейге Ямало-Ненецк автономиялық округі үкіметінің қолдауымен «Ямал плацдармы» іздестіру жасағы келді. Осы сапар аясында Қызыл армия жауынгерлері, майдандас достар Мұхтар Қайшатаев пен Иван Ябтиктің немерелері Ұлы Отан соғысынан кейін 76 жылдан соң кездесті. Салтанатты шара қалалық әкімдікте өтіп, оған шаһар басшысы Нұрымбет Сақтағанов та қатысты.
Қос жауынгер екінші Беларуссия майданының 46-атқыштар дивизиясының 340-шы атқыштар полкінің құрамында шайқасқан. Майданда жүргенде Мұхтар Қайшатаев Яван Ябтикті өзінің туған жері Семейдің маңындағы «Социализм» совхозына шақырады. Иван Ябтик досының шақыруын қуана қабылдапты. Алайда екі жауынгер де соғыстың аяқталуына алты ай қалғанда, 1945 жылдың қаңтар айында, Польшадағы шайқастардың бірінде қаза табады. Аталарының жоспарларын 76 жылдан соң немерелері орындады.
– Майданда қаза тапқан жауынгерлерді іздеп жүрген топқа ризашылығымды білдіргім келеді. Ямал «жердің ақыры» деген мағынаны білдіреді және ол жерден Қазақстанға жету өте ұзақ әрі қиын. Біз бала кезімізден аталарымыздың суретін көріп өстік. Атамыздың Иван Ябтикті қонаққа шақырғаны туралы оқиғаны да жақсы білеміз. Бүгін біз ата-бабаларымыздың армандарын жүзеге асырып, қасиетті Семей жерінде қол алысып амандастық, – дейді майдангердің немересі Мұхтар Қайшатаев.
Иван Ябтиктің немересі Анатолий Ябтик бүгінде Ямало-Ненецк автономиялық округінің (Ресей) Ямал ауданы Сейаха ауылында тұрады. Атасы Иван Ябтикті майдандас досы қонаққа шақырғаны оған да жақсы таныс.
– Біз атамыздың арманын орындау үшін алыстан ат арытып келдік. Жылы ықыластарыңыз үшін алғыс айтамын. Майдангерлердің, ата-бабаларымыздың ерлігін есте сақтап, келер ұрпаққа жеткізу өте маңызды. Бүгінгі кездесу «Бұл өлгендерге емес, тірілерге қажет» деген нақылдың мәнін ашып тұрған секілді. Соғыста қаза тапқан, жоғалған жауынгерлерді іздестіру жұмыстарының жалғасып келе жатқаны қуанарлық жағдай. Үміт үзбеу керек. Мен де соғысқа қатысқан атамның інісін іздеуді тоқтатқан жоқпын, – деді Анатолий Ябтик.
– Мен баршаңызды қазақтың ұлы перзенттері Абай, Шәкәрім, Мұхтар туған киелі өлкеде көргеніме қуаныштымын. Семей – көне заманнан көптеген ұлт өкілдері шоғарланған бай тарихымен, мәдениетімен танымал қала. Бүгінде Семейде 25-тен астам ұлт өкілдері бейбітшілік пен келісімде өмір сүруде. Ресей мен Қазақстан және өзге де кеңестік елдер адамзат тарихындағы ең сұрапыл соғыстардың бірі Екінші дүниежүзілік соғыста неміс басқыншылығына қарсы күресте Жеңіске бірге жетті. Қазіргі күндері іздестіру топтары маңызды тарихи фактілерді тауып жатыр. Бұл жас ұрпақ тәрбиесінде маңызды рөл атқарады. Біз сұрапыл соғыстағы ата-бабаларымыздың ерлігі мен сарбаздардың достығын құрметпен еске аламыз, – деп атап өтті қала әкімі Нұрымбет Сақтағанов.
Кездесу соңында қонақтар бір-біріне алғыстарын білдіріп, естелік сыйлықтар тарту етті.
Сапар барысында қонақтар Абай атындағы музейде қала жұртшылығымен жүздесті. Кездесу барысында қос майдангердің әскери фотограф түсірген фотолары мен ұрыста көрсеткен ерліктері үшін алған наградалары таныстырылды. Майдан даласында мерт болған жауынгер Мұхтар Қайшатевтың фотосуреттегі кеудесіне таққан медальдарын «Ямал плацдармы» іздестіру жасағы анықтапты. Қазақ жауынгері 1943 жылы 9 тамызда «Ленинградты қорғағаны үшін», 1944 жылы шілде айында «Ерлігі үшін», 1944 жылы қазан айында «Жауынгерлік еңбегі үшін» медальдарымен, сондай-ақ 1945 жылы ақпан айында III дәрежелі Даңқ орденімен марапатталған.
Бұл күні қонақтар Ұлы Отан соғысына қатысушылардың мемориалына гүл шоқтарын қойып, майдангерлердің рухына тағзым етті.{jcomments off}
Жадыра ТӨЛЕГЕНҚЫЗЫ, «Семей таңы»
