«…Сан жылдар өтсе де өзгермейтін жалғыз сезім – Отанға деген сүйіспеншілік, сөнбес рух. Уақытқа тоқтам бар ма? Жеңіс туының желбірегеніне 70 жыл болды. Бейбіт аспан астында бақытты ғұмыр кешудеміз, алайда отты жылдардағы ерлігімізді қайталау керек болса, кеудемдегі жаным шыққанша құшағында өсіп — өнген өлкемді қорғауға әрқашан дайынмын»,- дейді жүз жастағы соғыс ардагері, Семей қаласының тұрғыны Николай Александрович Верещагин.
{jcomments on}Соғыс оты тұтанған сәтте қолына қару алып, шекара шебіне аттанған әрбір жауынгер, қазіргі ардагерлер Николай Александровичтің ойын толыққанды қолдайтындары анық.
Николай Александрович 1915 жылдың 29 — шы қарашасында Ресейдің Алтай өлкесіндегі Локоть стансасында дүниеге келген. Тұрмыс тауқыметін тартқан бала Николай Семей қаласына келіп, еңбек етуге бел буады. Алайда 15 жасқа толмаған жеткіншекті ешбір жұмыс орны қатарларына қоса қоймайды. Қалада күн көрудің амалын қарастырған жасөспірім су жолы қызметкерлерінің мектебі жұмыс істейтінін естіп, оқушылар қатарына қосылуға өтініш білдірген. Қабылданып, ол мектепті аяқтаған соң Омбыдағы су жолы техникумында білім алады. Техникумды кеме жөндеу технигі мамандығы бойынша тәмамдаған. Осылайша, жас маман жолдамамен Семей қаласындағы кеме зауытына қызметке тұрады. Еңбек жолын жаңадан бас-таған азамат әскерге шақырылып, 1940 жылы Семейден 40 жігіт азаматтық борыштарын өтеуге аттанады. Николай Александрович үшін казармалық өмір Архангельскідегі әуе базасы әскери бөлімінен басталады. Мұнда жүріп сарбаз соғыстың басталғандығы жайлы суық хабарды естиді. Со-ғыстың алғашқы күнінен бастап оған штабта жаңадан қатарға қосылған жас сарбаздарды тіркеумен айналысу жауапкершілігі жүктеледі. Суық ха-барға байланысты Архангельск әскери округінің генерал — лейтенанты Качаловтың басшылығымен жедел түрде 28-ші армия құрылып, сарбаздардың барлығы Батыстағы майдан шебіне аттанды.
Өткен күнді есіне алған ардагер: «Сол сәтті еске алудың өзі ауыр. Бауыр еті баласын анасы, құшағына жас сәбиін құшқан әйелдер азаматын қимастықпен майданға шығарып салып жатты. Ол көріністі көріп, соғыс басталған кезде үйде емес, әскер қатарында жүргеніме қуандым. Жақындарыңмен қоштасу қиынның — қиыны»,- дейді.
Николай ақсақал ұрыс даласындағы отты жылдар жайлы жанарына жас ала отырып баяндады. Айтуынша, сарбаздар әр фронтқа бөлінгенде, Николай Александрович 1941 жылы Смоленск қаласының түбіне кіші сержант лауазымымен әскердің іс-қағаздарын жүргізуге бөлінген. 1943 жылы Смоленск қаласы немістерден азат етілген соң, жеке құрам гвардия атағын алып, 2-ші Украин майданына ойысады. Әрмен қарай Молдованы, Румынияны, Венгрияны, содан соң Чехословакия мен Авст-рияны азат етуге қатысады. Кейіпкеріміз қалаларды азат ету барысында сержант шенінен аға лейтенант дәрежесіне көтеріледі. Жеңісті ақсақал Австрияның астанасы Венада қарсы алған.
— Бір күні түнде автоматтан толассыз оқ атылды. Алғашында жау жағадан алып жатыр ма деген қауіппен екі өкпемді қолыма алып штабқа жүгірдім. Кезекшінің «Аға лейтенант жолдас, соғыс аяқталды!» деген сөзін естіген мені, жалпы гвардияны шексіз қуаныш сезімі кернеді. Бұл 1945 жылдың 9 мамыры еді,- деген ардагер қуанышты сәттегі көңіл-күйлерін баяндады. Бірақ Николай Александрович құрамында болған гвардия үшін бұл — соғыстың соңы емес екен…
— 9 мамыр күні таңғы сағат 8 — 9-дар шамасында тағы да дабыл қағылды. Сөйтсек, Чехословакияның астанасы Прага маңында немістер берілмей жатыр екен. Бес күн бойы олармен егесіп, ақыры жаудың бетін қайтардық. Біз үшін Жеңіс күні 1945 жылдың 13 мамыры болды,- деді ардагер Жеңіске жеткендіктерін қуанышпен жеткізген күйі жүзі арайланып.
Соғыс ардагері майдандағы ерлігі мен өз жұмысына жауапкершілігі үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен, «Мәскеуді азат еткені үшін», «Будапешті азат еткені үшін», «Венаны азат еткені үшін», «Соғыста Германияны жеңгендігі үшін» сынды медальдармен марапатталған.
Жеңіс туы желбіреген соң, гвардия тарап кетпей, жұмысын жалғастырған. 1946 жылы Николай Александровичке гвардия капитаны шені беріледі. Сонымен қатар елде қалған жанұясын жанына шақыруға мүмкіндік жасалады. Осылайша, Николай Александрович жары мен ұлын көшіріп әкеліп, 1947 жылы бұл отбасы Татьяна есімді қыз бала сүйеді. Балалары бауырында, жұмысы бірізділікке түскен жағдай орын алса да, азаматтың жүрегі елді аңсады. Осылайша, 1948 жылы Семей қаласына оралып, Жоғары Ертіс бассейніне Жоғары Ертіс өзен пароходы еңбек және еңбекақы басқармасының бастығы болып бейбіт күнде еңбекке араласып, соғыстан кейінгі өндірісті өркендетуге өз үлесін қосып, осы мекемеден құрметті демалысына шыққан. Зейнеткерлікке шыққан соң, жас ұрпаққа өнеге болсын деп, Николай Александрович өмірде түйгендерін, қатарластарының ерлігін қағаз бетіне түсіріп, екі кітап қылып жарыққа шығарған.
Қазіргі таңда ғасыр жасына толғалы отырған ардагер әлі де болса қоғамнан қол үзбеген. Қала тынысы жайлы ойымен бөлісіп, ұсыныс — тілектерін де білдірді. «Екі кітаптан кейін көлемді мақала жазып жатырмын. Басылымдарыңыз арқылы қалың оқырманды Жеңістің 70 жылдығымен құттықтаймын»,- деген Николай Александрович еліміздегі тыныштық пен тұрақтылықты ерекеше бағалайтынын жеткізді.
Әйгерім СӘРСЕНҒАЛИ,
«Семей таңы»