"Семей таңы" газеті
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
PDF нұсқа
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
"Семей таңы" газеті
PDF
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау

АЛАШ ИДЕЯСЫ — ТӘУЕЛСІЗДІК БАСТАУЫ

24.02.2017
6
Қаралды
Facebook-ке бөлісуWhatsapp-қа бөлісуTelegram-ға бөлісу

Шығыс Қазақстан облыстық Абай атындағы кітапханасы, Алашорда үкіметінің 100 жылдық мерейтойы аясында, «Алашорда – тәуелсіздік бастауы» тақырыбымен Батыс Қазақстан облысы Сырым аудандық әкімдігінің ұсынысымен Ж.Молдағалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық кітапханасы және Сырым аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесімен үш жақты онлайн-конференция өткізді.

Конференцияға қатысушылар кездейсоқ таңдалған жоқ. Өйткені Семейде Алашорда үкіметінің Шығыс бөлігі орналасса, Жымпиты жерінде күнбатыс Алашорда үкіметі ту тігіп, тұңғыш қазақ мемлекеттілігі идеясының негізі қаланды. Семей мен Жымпитыда  қазақ зиялыларының бір тобы шоғырланды. Олардың көзқарастары әртүрлі болғанымен, жалпы бағыты тәуелсіз қазақ елін құру болатын.

Алашорда үкіметінің шығыс бөлігі Семей қаласына 1918 жылы қаңтар айында  келіп орналасады. 1917 жылдан 1927 жылға дейінгі аралықта, он жылға жуық уақыт бойы, Семейдің Жаңа Семей аумағы Алаш қаласы болып аталып келді. Алаш үкіметінің ақ туын көтерген Семейде осы жылдары Ә.Бөкейхан, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Ақбаев, М.Тұрғанбаев — бәрі-бәрі ұлт мүддесі үшін жан аямай қызмет етті. Қазақ топырағындағы алғашқы қазақ газет-журналдары осы Семейде дүниеге келді. Семейде шығып тұрған «Сарыарқа» газетінде Алашорда үкіметінің Қаулы-қарарлары, алаш жаңалықтары, мәдениетке үндеген мақалалары басылып тұрды.

Жалпы, Семей қаласының Алашорда үкіметінің орталығы болғандығы жайындағы зерттеу еңбектердің қатарында тарих ғылымдарының докторы, профессор Ерлан Бәтташұлы Сыдықовтың «Алаш қаласының тарихы» атты зерттеу еңбегін атап өткен жөн. Кітапта Алаш қаласының тарихы, Алашорда үкіметіне қатысты тың деректер нақты мұрағат материалдары негізінде жазылған. Сондай-ақ Семей облыстық қазақ комитеті, облыстық және уездік Земство басқармалары, Алашорда үкіметі кеңселері, Алашорда соты мен әскері, «Сарыарқа» газеті мен «Абай» журналы редакциялары, «Алашорда» баспаханасы сияқты т.б. мекемелер орналасқан ғимараттар тарихы алғаш рет жан-жақты айтылады.

Сондай-ақ осы тақырыпта тарихшы-журналист Мұратбек Кенемолдиннің көптеген зерттеу мақалалары бар. Олардың қатарында «Алаш қаласы», «Семей облыстық қазақ комитеті», «Ә.Бөкейханның Семейдегі жылдары», «Алаш автономиясы», «Ә.Бөкейханов және Шығыс Алашорда Үкіметі» атты тақырыптағы мақалалары оқырмандардың қызығушылығын тудырып отыр.

«Ә.Бөкейханов және Шығыс Алашорда үкіметі» атты мақаласында алаштанушы-журналист М.Кенемолдин Семей қаласының рухани-мәдени орталық ретіндегі рөлін ерекше атап көрсете отырып, Ә.Бөкейханның қазақ автономиясы үшін Семейді тегіннен-тегін таңдап алмағанына тоқталып өтеді. Мақаладан үзінді келтірер болсақ, «Жалпы, Ә.Бөкейхановтың болашақ қазақ автономиясы үшін қолайлы жердің бірі ретінде алдын ала Семейді таңдап алуының мынадай өзіндік нақты себептері бар еді. Біріншіден, Семей — ұлы Абай мен Шәкерімнің отаны, сондай-ақ әр жылдарда орыс демократтары Ф.Достоевский, НДолгополов, Е.Михаэлис, Б.Герасимов, Г.Потанин, т.б. қызмет істеген, сонау ерте кезден білімі мен мәдениеті дамып өркендеген қала болды. Сол себепті мұнда қазақ сахарасының түкпір-түкпірінен бас қосып жиналған, егер де ғұлама ақын Шәкерімше түйіндесек, “қазақтың оқыған жастары” көп болды. Қысқасы, Семей зиялылары өздерінің ұйымшылдығы және жоғары саяси белсенділігімен барша қазақ-орыс қауымына жақсы танымал еді. Және де тағы бір атап айтарлығы, Семей қаласы Қазақстанның ішкері аймақтарын тікелей Орынбормен байланыстыратын темір жол бойында орналасқандықтан, Сібір автономистері табан тіреген Омск, Томск қалаларына барып тұруға өте қолайлы болды. Әлихан Бөкейхановқа, екіншіден, күннен-күнге Орынбордағы саяси өмірдің орнықсыздығы бел алып, корниловшылдық пен большевиктік тайталастың зардабы, ең бастысы, адмирал Колчактың жымысқы жауыздық әрекеті ашық қауіп-қатер төндіре бастаған шақта, жаңадан құрылатын Алашорда үкіметін қалайда осы бүліншіліктерге ұрындырмай, аулақ әкету керек болды. Сол себепті 1917 жылдың желтоқсаны соңына қарай дереу екінші жалпықазақ съезі шақырылып, онда, Алашорда үкіметі құрыла салысымен, оның уақытша тұратын орны Семей қаласы болып жарияланды».

Онлайн-конференцияға Батыс Қазақстаннан тарихшы, алаштанушы Д.Сүлейменова, Б.Боранбаева, Ж.Ақбай,   Е.Хайдаров сияқты ғалымдар қатысса, Семейден филология ғылымдарының докторы, профессор А.Еспенбетов, тарих ғылымдарының кандидаты, профессор М.Кәрімов, Алаштану ғылыми-зерттеу орталығының директоры Т.Шаңбай, тарихшы-ғалымдар Мұхамедқазы Мұхамадиұлы, Асылбек Мұхаметбек қатысып, ел тәуелсіздігін, еліміздің егемендігін аңсап кеткен ұлт зиялылары Ә.Бөкейхан, Ә.Ермеков, А.Қозбағаров, М.Тұрғанбаев, Х.Досмұхамедов, Ж.Тілеулин туралы тарихи деректермен бөлісті.

Семейлік ғалымдар Семей қаласының  Алашорда үкіметінің орталығы болғандығы, Алаш қайраткерлерінің ізі қалған тарихи орындар жайында кеңінен әңгімелеп қана қоймай, Алаш қайраткерлерінің Семейде атқарған қоғамдық-саяси қызметтеріне де тоқталды. Батыс Алашорда тарихын кеңінен зерттеп жүрген алаштанушы, ғалым Дәметкен Сүлейменова Алашорданың Батыс бөлімінің тарихы жайында, ал өлкетанушы, қоғам қайраткері Жайсаң Ақбай Алаш қайраткері Жаһанша Досмұхамедов туралы құнды мәліметтермен бөлісті.

Жанар ЧУШЕКОВА, ШҚО Абай атындағы кітапханасының ақпараттық-библиографиялық қамтамасыз ету бөлімінің библиографы.

Ұқсас жаңалықтар

Көмір жеткізіп, өңірді қамтып отыр: облыс әкімі Курчатовтағы техникалық орталыққа барды

12.07.2025
Көмір жеткізіп, өңірді қамтып отыр: облыс әкімі Курчатовтағы техникалық орталыққа барды

Semeytany.kz – Курчатов қаласындағы «Компания Балапан Көлігі» ЖШС-нің өндірістік базасы өңірлік теміржол тасымалының маңызды нүктесіне айналған. Облыс әкімі Берік Уәли...

Толығырақ...Details

Курчатов ауруханасы жаңарып келеді: әкім үшінші қабатты жөндеуге уәде берді

12.07.2025
Курчатов ауруханасы жаңарып келеді: әкім үшінші қабатты жөндеуге уәде берді

Semeytany.kz – Курчатов қалалық ауруханасының материалдық-техникалық базасы кезең-кезеңімен жаңартылып жатыр. Өңір басшысы Берік Уәли емдеу мекемесіне арнайы барып, жүргізілген жөндеу...

Толығырақ...Details

Курчатовта екі көпқабатты үй жөнделіп жатыр: кезекте тұрғандар қоныс тойын күтуде

12.07.2025
Курчатовта екі көпқабатты үй жөнделіп жатыр: кезекте тұрғандар қоныс тойын күтуде

Semeytany.kz – Курчатов қаласында бос тұрған тұрғын үйлерді қайта қалпына келтіру жұмыстары жалғасып жатыр. Облыс әкімі Берік Уәли шаһарға жұмыс...

Толығырақ...Details

Курчатов тұрғындары қандай мәселелер көтерді? Облыс әкімі жауап берді

12.07.2025
Курчатов тұрғындары қандай мәселелер көтерді? Облыс әкімі жауап берді

Semeytany.kz – Абай облысының әкімі Берік Уәли Курчатов қаласының тұрғындарын жеке мәселелері бойынша қабылдады. Кездесуге келгендер жылу мен ауыз су...

Толығырақ...Details

Курчатов қаласының дамуы – назарда: облыс әкімі тұрғындармен кездесті

12.07.2025
Курчатов қаласының дамуы – назарда: облыс әкімі тұрғындармен кездесті

Semeytany.kz – Абай облысының әкімі Берік Уәли Курчатов қаласына арнайы жұмыс сапарымен барып, тұрғындармен кездесті. Жиында аймақ басшысы қаладағы әлеуметтік-экономикалық...

Толығырақ...Details

Абай облысында 13 ауыл алкоголь саудасынан бас тартты

12.07.2025
Абай облысында 13 ауыл алкоголь саудасынан бас тартты

Semeytany.kz – Абай облысында 13 ауыл алкоголь өнімдерін сатудан және тұтынудан толықтай бас тартқан. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен...

Толығырақ...Details

Жаңалықтар

Көмір жеткізіп, өңірді қамтып отыр: облыс әкімі Курчатовтағы техникалық орталыққа барды

9 часов бұрын

Курчатов ауруханасы жаңарып келеді: әкім үшінші қабатты жөндеуге уәде берді

9 часов бұрын

Курчатовта екі көпқабатты үй жөнделіп жатыр: кезекте тұрғандар қоныс тойын күтуде

9 часов бұрын

Курчатов тұрғындары қандай мәселелер көтерді? Облыс әкімі жауап берді

9 часов бұрын

Курчатов қаласының дамуы – назарда: облыс әкімі тұрғындармен кездесті

9 часов бұрын

Абай облысында 13 ауыл алкоголь саудасынан бас тартты

10 часов бұрын

Абай облысында орман және дала өрттеріне қарсы шаралар күшейтілді

10 часов бұрын

Масалар кімді көбірек шағады – дәрігер түсіндірді

1 день бұрын

Семейде 40 аула абаттандырылады: облыс әкімі жөндеу жұмыстарының барысын тексерді

1 день бұрын

Семейдегі әскери госпитальдің күрделі жөндеуі жалғасады – облыс әкімі

1 день бұрын
Тағы оқу...

Директор:
Риза Асанқызы Молдашева

Веб-менеджер:
Ерлан Айқынұлы


«Семей таңы» газеті 1969 жылы «Құрмет белгісі» орденімен, 2009 жылы ҚР Президентінің БАҚ саласындағы
грантымен марапатталған.

Редакция мекенжайы:

F18A5H3, Семей қаласы,
Қайым Мұхамедханов көшесі,12.

Байланыс:

Директордың қабылдау бөлмесі — 523657;
бас редактор — 520984;
Жарнама және баспасөзге жазылу бөлімі — 560803;
факс — 520475.

 

e-mail:
info@semeytany.kz


Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрлігі берген қайта тіркеу куәлігі
№7220-Г, 30.07.2018.ж.


Яндекс.Метрика

© «ABAI AIMAQ MEDIA» ЖШС

Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік

© «Семей таңы газеттері – Вести Семей» ЖШС