«Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында Қазақстанның әр аймағын аралап келе жатқан ҚР Президентінің жанындағы Ұлттық комиссияның Орталық сараптама кеңесінің көшпелі отырысы жұма, 15 маусым күні Алаш астанасы Семей қаласына жетті. Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университетінде өткен мәжіліске ҚР ҰҒА академигі, профессор, Орталық сараптама кеңесінің сарапшысы Дихан Қамзабекұлы, профессор Ерлан Арын, белгілі журналист Берік Уәли, айтыскер ақын Аманжол Әлтай, Серікзат Дүйсенғазы, ШҚО Ішкі саясат басқармасының басшысы Нелли Краснобаева, Шәкәрім университетінің ректоры Мейір Ескендіров, Д.Серікбаев атындағы ШҚМТУ ректорының м.а. Сәуле Рахметуллина, Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің тәрбие жұмысы жөніндегі проректоры Ирина Ровнякова және тағы басқалар қатысты.
Облыстық «Рухани жаңғыру» жобалық офисінің жетекшісі Мәдениет Ахметова ШҚО-да «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында жүзеге асып жатқан бағдарламалар барысымен таныстырды. Оның айтуынша, еліміздегі діни ахуалдарға байланысты халық арасында сауатты түсіндірме жұмыстарын жүргізетін теологтер, ақпараттық топтар жетіспейді. Осы мақсатта өңірдегі колледждерде 40 маман дайындалуда. Келешекте Нұр-Мүбәрак университеті және Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен келісілген бағдарлама негізінде, ақпараттық топтардың 100 лекторын дайындау жоспарланып отыр. Бұл шараға республиканың белгілі оқытушылары мен теологтері тартылмақ. Сондай-ақ ол жалпы құны 87 млн. теңгеге бағаланған «Әдеби шығыс» жобасын жүзеге асыру басталғанын айтты. Оның аясында облыстағы 40 мың шәкірттің арасында Шәкәрім және Достоевский шығармаларынан жаппай диктант жазу жүргізіліп, 1500 жеңімпазға облыстың тарихи және киелі орындарын аралауға жолдама беріліпті. Сонымен қатар Шығыс Қазақстанға есімі белгілі жазушылар шығармалары бойынша эссе жазып, жеңіске жеткен 500 оқушы «Дарын» облыстық лагеріне кезең-кезеңімен демалуға мүмкіндік алған.
— «Рухани қазына» кіші бағдарламасын жүзеге асыруда жергілікті бюджеттен биылғы жылы 2 млрд. 704 млн. теңге бөлінсе, тағы 2 млрд. теңге Алакөлдің инфрақұрылымына жұмсалды. «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» атты арнайы жобасының аясында тарих, этнология, археология бағытында білікті мамандармен жұмыс тобы құрылды. Жұмыс тобының мақсаты — макро және микро құнды объектілерді анықтау.
Шығыс Қазақстанның Берел, Шілікті, Абылайкит қорымдары қазіргі күні қасиетті орындар мәртебесіне ие. 2018 жылы З.Самашевтың, А.Төлеубаевтың, Қ.Байпақовтың, А.Исиннің басшылығымен 4 жоба бойынша археологиялық жұмыстар басталды. Археологиялық маусымның қорытындысы дәстүрлі түрде қыркүйек айында өтетін «Алтай — түркі әлемінің ортақ бесігі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференциясында жарияланады. Осы жұмыстардың нәтижесінде монография басылымын әзірлеу жоспарлануда,- деді Мәдениет Медеуханқызы.
Тарихшы ғалым, Қазақстан тарихшылар конгресінің жауапты хатшысы Ерлан Сайлаубай аталған баяндама бойынша «Шығыс Қазақстанның топонимикалық тарихы» оқулығын даярлайтын ғылыми жұмыс тобын құру, ШҚО-ның қасиетті жерлерінің топонимикалық картасын әзірлеу және шығару, облыстың сакралды географиясы бейнеленген виртуалды музей жасау, «Туған жер» арнаулы жобасы аясында мектеп өлкетану музейінің жалпы типтік нұсқасын және облыстық музейдің жаңа тұжырымдамасын әзірлеу, ШҚО бойынша жергілікті және республикалық тізбелерге енгізілген тарих және сәулет ескерткіштерінің жинағын жаңалау, облыстың сакралды картасына енгізілген объектілерге тиісті статустық сипаттағы белгілер қою, облыс территориясында орын алған ұлттық, республикалық, өңірлік масштабтағы оқиғалар картасын әзірлеу және әр тарихи оқиға бойынша сериялық санаттағы құжатты фильмдерді даярлау, Би Боранбай кесенесінің құрылыс жұмыстарын толығымен аяқтап, оны республикалық туристік кластерге және Қазақстанның қасиетті орындары тізбесіне енгізу, облыс орталығында саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алуға арналған ескерткіш кешенін ашу, Берелдегі тарихи-мәдени мұражай кешеніне «Патшалар алқабы» деген атаумен ұлттық тарихи-мәдени парк статусын беру, Бесқарағай ауданы мен Семей қаласы төңірегіндегі Қимақ қағанаты астанасы болған қала орнын анықтау, Тарбағатай мен Жарма ауданы территорияларында назардан тыс қалған Арғанаты қорғандарын, Қалбатау ескерткіштерін зерттеуді қолға алу туралы ұсыныстарын жеткізді.
Ал айтыскер ақын Серікзат Дүйсенғазы кешенді түрде Алаш жобасын әзірлеп, Семейдегі Алаш мұражайын республикалық деңгейде жасақтау керек деп есептейді. Мәжіліс соңында ұлттық комиссияның спикері Дихан Қамзабекұлы Семейді Абай брендімен байланыстыратын кешенді бағдарлама жобасын әзірлеуді ұсынды.
— Абай — Шығыс Қазақстан үшін, жалпы түркі әлемі үшін брендтік ұғым. Осыған байланысты Абай тақырыбын жаңа деңгейге көтеретін уақыт жетті деп есептейміз. Біздің Сараптамалық кеңес осы уақытқа дейін бірнеше қаланы аралап, сол аймақтардың атын елге паш ететін жобалар қабылдауды ұсынып келе жатыр. Мәселен, Көкшетау «Сал-серілер өңірі», Қарағанды «Ұлытау — Ұлы дала бесігі», Талдықорған «Алтын адам» тақырыптарын өзек етіп алды. Осы бағытта Сіздерге «Абай оқуларының» атауын «Абай жолы» халықаралық фестивалі етіп өзгертуді, «Абайтану» көп томдық кітап сериясын шығаруды, «Абай» журналына лайықты мәртебе беруді, «Абай» энциклопедиясын шығаруды, «Абай жолына» және оның кейіпкерлеріне скульптуралық монументалды композиция ескерткіштерін орнатуды ұсынамыз және бұл бастамаларды қолдауға әзірміз,- деді Дихан Қамзабекұлы.
Жадыра ТӨЛЕГЕНҚЫЗЫ, «Семей таңы»