Кеше Абай облысына жұмыс сапарымен ҚР Экология және табиғи ресурстар министрі Зүлфия Сүлейменова келіп, «Семей медицина университеті» КеАҚ қабырғасында жұртшылықпен кездесті.
Жадыра ТӨЛЕГЕНҚЫЗЫ,
«Semeı tańy»
Министр кездесуді баяндамадан бастамай, сұрақ-жауап түрінде өткізіп, тұрғындардың сауалдарына барынша толық жауап беруге тырысты.
Алғашқы болып сөз алған тұрғындардың бірі Семей ядролық сынақ полигоны болған аумақ туралы сөз қозғады.
— Семей өңірінің халқы 40 жыл ядролық сынақтан зардап шеккенін жақсы білесіздер. Өңірде халық арасында, жаңа туған нәрестелер арасында жаман аурулар, өлім-жітім кең таралған. Оның бәрі осы сынақтың зардабы. 1992 жылы «Семей өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуын жақсарту туралы» заң қабылданғанда, бөркімізді аспанға атып қуанған едік. Бірақ нәтижесі ойдағыдай болмады. Сондықтан ескі заңның күші жойылып, жаңа заң қабылданып, экологиялық аумақ құрылса деген тілегіміз бар. Немесе белгілі бір уақытқа арналған жол картасы қабылдануы керек. Зардап шеккендерге тегін медициналық көмек көрсетіліп, шипажайларға жолдануы қажет. Біз бұл мәселемен бұған дейін сайланған Мәжіліс депутаттарына талай мәрте жүгіндік, жауап болмады. Өзім «Полигон-21» ұйымының құрылтайшысымын. Бұл мәселе тек семейліктерге емес, зардап шеккен басқа облыс тұрғындарына да қатысты, — деді облыстық мәслихат депутаты Марат Құрманбаев.
Зүлфия Сүлейменова Парламент Мәжілісінде Семей ядролық сынақ полигоны аумағын қалпына келтіру жөнінде заң жобасы қаралып жатқанын, жуырда екінші отырысы өтетінін айтты.
– Парламент Мәжілісінде Семей ядролық сынақ полигоны аумағын қалпына келтіру жөнінде заң жобасы қаралып жатыр. Бірінші отырысы былтыр сәуір айында болды. Келесі аптада екінші отырысы өтеді. Осы аралықта біршама жұмыстар атқарылды. Экология министрлігі полигон аумағын зерттеп, заң жобасын түзету мақсатында сараптама жүргізуде. Мәжілістен соң Заң жобасы Сенатқа, одан әрі Мемлекет басшысына қол қоюға жіберіледі. Ал Семей ядролық сынақ полигонынан зардап шеккендерді оңалту туралы заң жобасының әзірленгенін қаласаңыз, оның тұжырымдамасы, заңның жобасы, экономикалық негіздемесі болуы керек. Бұл бастаманы кім көтере алады деген сұраққа келсек, оның үш түрлі жолы бар. Біріншісі — сіздің аймағыңыздан Мәжіліске сайланған депутат, екіншісі — Үкіметтің сол салаға жауапты министрлігі, (бұл жағдайда Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі), үшіншісі — Мемлекет басшысы қандай да бір заң жобасын әзірлеу туралы бастама көтеруге құқылы. Демек, сіз Абай облысынан сайланған Мәжіліс депутатына немесе Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігіне жүгіне аласыз. Әлеуметтік оңалту мәселесінде біздің министрліктің құзыреттілігі жүрмейді. Бүгін «Полигон-21» қоғамдық ұйымының өкілдері жеке қабылдауымда болып, бұл бастама жайлы маған айтқан болатын. Мен сіздердің өтініштеріңізді тиісті органдарға жеткіземін,- деді министр Зүлфия Сүлейменова.
Тұрғындардың бірі Семейде тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау мәселесі өте өзекті екенін жеткізді.
— Семейде қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен үш кәсіпорын айналысады – «Семей тазалық» ЖШС, «Зеленстрой» ЖШС және «Хазипов» ЖШС. Бірақ үшеуі де бір адамға тиесілі немесе өзара әріптес. Кеңселері де, қызметкерлері де, есепшілері де — бір. Жуырда өткізілген тендерді тағы осы кәсіпорындар жеңіп алды. Тұрмыстық қалдықтар уақтылы шығарылмайтындықтан, қала көшелері қоқысқа толып кетті,- деді тұрғындардың бірі.
Министр бұл тақырып әлемдегі ең өткір мәселелердің бірі екенін және кешенді көзқарасты қажет ететінін атап өтті.
– Қоқыс шығаруға жергілікті атқарушы орган жауапты. Бірақ қалдықтарды кәдеге жаратудың және шығарудың иерархиясын сақтау керек. Біріншісі – қоқыстардың санын азайту, екіншісі – қайта пайдалану, үшіншісі – қайта өңдеу. Қайта өңдеуге келмейтіндер ғана полигонға жіберілуі керек. Өкінішке қарай, Семейде «Оператор РОП-тың» сұрыптау желісі іске қосылмай тұр. Әкімдік сұрыптауды ұйымдастырып, жалпы қайта өңдеу жүйесін ретке келтіру қажет. Экологияны қорғау – ортақ міндетіміз,– деді Зульфия Сүлейменова.
Абай облысының табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының басшысы Данияр Тоқтыбаев қалада қоқыс шығару мәселесі жақсарып келе жатқанын атап өтті.
– Облыс құрылғанға дейін қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару реттелмеген болатын. Экологиялық кодекстің талабы бойынша, біз бірінші кезекте орталықтандырылған қоқыс шығаруды ұйымдастырдық. Мердігер ұйымды анықтау үшін байқау өткіздік. Бұрын қоқыс апталап шығарылмайтын. Қазір жағдай жақсы жаққа өзгеруде, қала әкімдігі, қандай да бір себептермен қоқыс жиналып қалса, тұрғындардың өтініштеріне орай жауап береді,- деді Тоқтыбаев.
Кездесу барысында бұл мәселені шешудің жолдары, қалдықтарды өңдеудің жаңа технологиялары мен әдістерін енгізу, сондай-ақ қалдықтарды жинау және кәдеге жарату жүйесін жетілдіру мәселелері де талқыланды.
Сондай-ақ министр үкімет тұрғындардың экологиялық сауаттылығын арттыруға бағытталған іс-шараларды жүйелі түрде жүргізіп жатқанын атап өтіп, Абай облысының тұрғындарын осы үдеріске белсенді қатысуға шақырды.
Осыдан соң министр БАҚ өкілдерімен баспасөз мәслихатын өткізіп, сауалдарына жауап берді.