Өткен жұма, 26 ақпан күні қалалық Достық үйінде Семей ядролық сынақ полигонының жабылуына 30 жыл толуына орай, дөңгелек үстел өтті. Жиынға Невада-Семей қозғалысының вице-президенті Сұлтан Картоев, қала әкімінің орынбасары Айдар Садырбаев, Семей қаласындағы Билер кеңесінің төрағасы Шаған Жұмақсанов, «Чернобыль мүгедектері» қоғамының төрағасы Вениамин Следников және басқалары қатысты.
1989 жылы 28 ақпанда өз қатарына 2 миллионнан астам көп ұлтты Қазақстан халқын біріктірген халықаралық «Невада-Семей» антиядролық қозғалысы құрылды. Қозғалыс филиалдары Қазақстанның барлық қалалары мен облыстарында, әлемнің көптеген елдерінде ашылды. 27 ақпанда Қазақстанда Үкіметтік емес ұйымдар күні аталып өтіледі. Республикадағы алғашқы үкіметтік емес ұйым Невада-Семей қозғалысы болды.
– Бүгінгі жиын «Невада – Семей» халықаралық антиядролық қозғалысының құрылғанына 32 жыл толуына арналып отыр. Мен осы уақытқа дейін көптеген антиядролық форумдарға қатыстым. Әлем халқы қазақ еліне және Елбасыға әлемдегі бейбітшілікті сақтауға қосқан теңдессіз үлесі үшін үлкен құрметпен қарайды. Біз Семей ядролық сынақ полигонын жаба отырып, әлемдегі қуаты жағынан төртінші ядролық полигоннан бас тарттық. Сынақ зардаптары өте ауыр болды. Халқымыз бұған да шыдас берді. Семей ядролық сынақ полигоны жабылған күн, яғни 29 тамыз, БҰҰ шешімімен Халықаралық ядролық сынақтарға қарсы күн ретінде аталып келеді,- деді Сұлтан Картоев.
Семей ядролық сынақ полигоны жабылғанымен, өзгелері белсенді. Сұлтан Картоев әскери атомның жетістіктерін тек бейбіт мақсатта пайдалану керектігін айтады.
– Халықтың бірлігі қоғам алдында тұрған өзекті мәселелерді шешуге көмектеседі. Мұның барлығы халқымыздың бірлігі мен ынтымағы арқасында ғана жүзеге асты. Бірақ босаңсуға әлі ерте. Әлемдегі ядролық полигонның біреуі ғана жабылды. Әлі бесеуі бар. Өзгелері тыныш отырса да, белсенді. Әскери атомның жетістіктерін тек бейбіт мақсатта пайдалану керек, – деді Сұлтан Картоев.
Семей ядролық сынақ полигонының куәгері Шаған Жұмақсанов ШҚО халқына он күндік демалысты дұрыс ұйымдастыру мәселесін көтерді.
– 1969 – 1970 жылдары 14-15 жасымнан бастап жазғы демалыс уақытында егіс даласындағы еңбекке араластым. Дегелең тауында Абай ауданының мал азығын дайындау үшін шөп шабылатын. Біз шабылып, жиналған шөптерді ауыл-ауылға тарататынбыз. Жастықтың қызуымен денсаулықтықтың бар кезінде сынақ аумағында еңбек еттік. Бірақ зардабын қазір тартып жатырмыз,- деді Шаған Жұмақсанов. –Бүгінгі күні ШҚО-дан өзге аймақтарға көшкен қызметкерлерге он күндік демалыс берілмейді. Осы мәселені ретке келтіру керек деп ойлаймын. Адам отбасы жағдайымен немесе қызметімен басқа қалаға ауысқанымен, сырқатын тастап кетпейді. Сондықтан депутаттар бұл мәселені көтеріп, оң шешімін табуға көмектесуі керек.
«Чернобыль мүгедектері» қоғамының төрағасы Вениамин Следников «Невада – Семей» қозғалысының бастамашылары тіпті Мәскеуге дейін жеткенін атап өтті.
– 1987 жылы алаңға қолына Семей ядролық сынақ полигонын жабуға шақырған плакат ұстаған ер адам шықты. Оның бұл әрекетіне Чернобыль станциясындағы жарылыс та түрткі болды. Жарылыс туралы теледидардан айтуға тыйым салынған болатын. Бұл адам Вячеслав Кобрин еді. Ол Мәскеуге барып, Ақ үйдің алдында да сол плакатты көтерді. Полиция оны тұтқындауға келгенде, Олжас Сүлейменов байқап қалып, Вячеслав Григорьевичті полицияның қолына бермеді. Содан кейін біз бәріміз «Невада – Семей» қозғалысын құруға атсалыстық, – деді Вениамин Следников.
Дөңгелек үстел басында өзге де қатысушылар «Невада-Семей» қозғалысы туралы естеліктерімен бөлісті.
Жадыра ТӨЛЕГЕНҚЫЗЫ, «Семей таңы»{jcomments off}
