"Семей таңы" газеті
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
PDF нұсқа
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
"Семей таңы" газеті
PDF
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау

XVII ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫ-XVIII ҒАСЫРДЫҢ ОРТАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ЖОҢҒАР ХАНДЫҚТАРЫНЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ

22.10.2024
XVII ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫ-XVIII ҒАСЫРДЫҢ ОРТАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ЖОҢҒАР ХАНДЫҚТАРЫНЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ
13
Қаралды
Facebook-ке бөлісуWhatsapp-қа бөлісуTelegram-ға бөлісу

Семейдің Шәкәрім атындағы университеті Алматы қаласының Шоқан Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтымен бірлесіп, «XVII ғасырдың екінші жартысы — XVIII ғасырдың ортасындағы Қазақ және Жоңғар хандықтарының қарым-қатынасы» тақырыбында халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өткізді.

Конференцияны ашқан ректор аппаратының басшысы Мақсат Серікұлы тарихтағы маңызды кезеңдердің бірі саналатын XVII ғасырдың екінші жартысы — XVIII ғасырдың ортасындағы Қазақ және Жоңғар хандықтарының қарым-қатынасы әлі де ғылыми-зерттеулерді қажет ететінін атап өтті.

Конференцияға Ш. Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтынан: бас директор, т.ғ.д., профессор, ҚР ҰҒА академигі Зиябек Кабульдинов; бас директордың орынбасары, жетекші ғылыми қызметкер, т.ғ.к. Ержан Торайғыров және бас ғылыми қызметкер, т.ғ.к., профессор Ахмет Тоқтабай, институттың Астана филиалының қызметкері, т.ғ.к. Денис Черниенко, сондай-ақ, Ресей Ғылым академиясы Қалмақ ғылыми орталығының жетекші ғылыми қызметкері, т.ғ.д. Владимир Тепкеев пен Шәкәрім университетінің ғалымдары қатысты.

Конференция XVII ғасырдың екінші жартысынан XVIII ғасырдың ортасына дейінгі кезеңдегі қазақ-жоңғар қатынастарына қатысты құжаттар мен зерттеулерді, Қазақ және Жоңғар хандықтары арасындағы дипломатиялық және өзара саяси байланыстарды, экономикалық қатынастарды талдау, қазақ хандары, сұлтандары және жоңғар билеушілері арасындағы әулеттік некені; Қазақстан аумағындағы жоңғар (моңғол) топонимиясын зерттеу сынды бағыттарды қамтыды.

Зиябек Кабульдинов өз сөзінде: «Біздің санамызда жоңғарлар қазақтың бітіспес жауы деген пікір қалыптасқан. Кеңес Одағы кезінде қазақ-жоңғар қарым-қатынасы туралы айтуға тыйым салынды. КСРО тұсындағы тарихта халқымызды жоңғарлардың шапқыншылығынан патшалық Ресей империясына бодан болғанымыздың құтқарғанын баса айтты. Алайда, бұл мүлдем дұрыс емес. Қазақ-жоңғар арасындағы қарым-қатынас тек соғыспен шектелген десек, қателескеніміз. Оларда бейбіт жылдар да болды, өзара сауда-саттық қалыптасты, қыз алып, қыз берісті. Мысалы, Әбілқайыр, Нұралы, Абылай хандардың әрқайсысының бірнеше қалмақ әйелдері болған. Патшалық Ресей тұсында шенеуніктерге қазақтар мен жоңғарларды мүмкіндігінше бір-біріне қарсы қою туралы тікелей нұсқау берілгені жайлы тарихи құжаттар сақталған»- деді айтыла бермейтін тарихи шындықтың бетін ашып.
Владимир Тепкеев қазақ-қалмақ қарым-қатынасы туралы айтқанда үнемі екі түрлі көзқарасқа тап келетінімізді алға тартты. Оның біріншісі – «қалмақ – қазақтың ата жауы» деген түсінік болса, екіншісі – қазақтың көптеген белгілі тұлғаларына өмір сыйлаған, оларды ел қамын жейтін азамат етіп өсірген қалмақ қыздары екендігі. Бұған көптеген мысал келтірген ол бұл тұрғыда әлі де зерттеулер жүргізілуі қажеттігін айтты.

Тарих ғылымдарының кандидаты, профессор Мұхтарбек Кәрімов «Шығыс Қазақстан тарихындағы жоңғар іздері» тақырыбындағы баяндамасында қазіргі Қазақстан­ның шығыс ай­ма­ғының XVII-XVIII ғасырлар аралы­ғында Жоңғар мемлекетінің қол астында болғанын, Ойрат жұртының төрт ірі тайпасының басын қосқан айбарлы мем­ле­кет­тің бір жарым ғасырға созыл­ған тарихына куә болған Тар­бағатай өңірінен сол заман белгілері әлі де табылатынын айтты. «Соның бірі – «Әмірсана жамбы­лы», яғни жоңғар нояны Әмірса­на­ның қамал-ғибадатханасы. Оны 2012 жылы Семей мемлекеттік педагогикалық институтының М.Қозыбаев атындағы тарихи және саяси-әлеуметтік зерттеулер орталығының Мұхаметбек Асылбеков бастаған мамандары тапқан болатын»- деген ол өңіріміздегі көптеген жер-су атауларында ХІІІ ғасырдағы моңғолдар үстемдігі мен жоңғар қалмақтарының жорықтарына байланысты пайда болған топонимдер де бар екендігіне тоқталды.

Айтулы ғалымдар бас қосқан жиынның соңғы нүктесін қойған өңіріміздегі өлкетанушы, тарихшы Мұхаметбек Асылбеков Қазақ хандығының шығыс өңіріндегі белсенді ұлыс билеушісі болған Әбілпейіз сұлтан Әбілмәмбетұлының 1750 жылдардан кейінгі қалмақты еңсерген жорықтардың көбіне тікелей қатысқан үлкен қайраткер болғанын айтып, оның қазір мүлде ескерусіз қалған тұлға екеніне қынжылыс білдірді. «Әбілпейіздің мемлекет қайраткері ретіндегі іс-әрекеті көрінісінің екінші кезеңі Жоңғарияның мемлекет ретінде тарих сахнасынан түскен уақытына сәйкес келеді. Оның сұлтан болып билікке келуі Шығыс өңірге қарай жылжыған арғын, найман, абақ-керей , уақтар мен басқа да қазақ тайпаларының руларына қайрат беріп, оларды батыл қимылдауға жұмылдырды. Жоңғар мемлекеті құлағанмен, әлі де өз орнында отырған қалмақ қазаққа «мен кеттім, сен келіп қона бер» деген жоқ. Ірілі-уақты қақтығыстар мен шеру тартқан қанды жорықтарға, дипломатиялық арбасуларға толы бұл ұлы көш ғасырға жуық уақытқа созылды»- деп қазақ халқының атамекенін жат қолынан қайтарып, өз жеріне қайта қоныстануының да оңай болмағанын дәйекті дәлелдермен ұсынды.

Ұқсас жаңалықтар

Елде егіннің жартысына жуығы жиналды: 11,6 млн тонна астық бастырылды

16.09.2025
Елде егіннің жартысына жуығы жиналды: 11,6 млн тонна астық бастырылды

Semeytany.kz — Қазақстан өңірлерінде күзгі жиын-терін қарқынды жүріп жатыр. Астық және дәнді-бұршақты дақылдардың биылғы болжамды егіс алқабы 16 млн гектардан...

Толығырақ...Details

Абай облыстық ПД-ға жаңа басшы келді: Эльдар Данияров қызметке кірісті

16.09.2025
Абай облыстық ПД-ға жаңа басшы келді: Эльдар Данияров қызметке кірісті

Semeytany.kz – Бүгін ҚР Ішкі істер министрінің орынбасары Айдар Сайтбеков Абай облысы Полиция департаментінің жаңа бастығын таныстырды. Полиция полковнигі Эльдар...

Толығырақ...Details

Абай облысына тұмауға қарсы 60 мың доза вакцина жеткізіледі

15.09.2025
Абай облысына тұмауға қарсы 60 мың доза вакцина жеткізіледі

Абай облысына алдағы эпидемиологиялық маусымға дайындық шеңберінде 60 мың доза «Гриппол плюс» вакцинасы сатып алынды. Қосымша қажеттілік ретінде тағы 5...

Толығырақ...Details

Алла Пугачеваның жиені Никита Пресняков ғашық болған қазақ қызы Аида мен Никитаның бүгінгі тағдыры қалай?

15.09.2025
Алла Пугачеваның жиені Никита Пресняков ғашық болған қазақ қызы Аида мен Никитаның бүгінгі тағдыры қалай?

Осыдан біраз уақыт бұрын Алла Пугачеваның жиені Никита мен қазақ қызы Аиданың арасындағы махаббат көпшілік назарын аударып, көп кешікпей олардың...

Толығырақ...Details

Қала мен аудандарда көгалдандыру қарқыны күшейеді: ағаштың жерсінуі бақылауда

15.09.2025
Қала мен аудандарда көгалдандыру қарқыны күшейеді: ағаштың жерсінуі бақылауда

Semeytany.kz – Облыс әкімі Берік Уәлидің төрағалығымен өткен кеңейтілген аппараттық кеңесте «Таза Қазақстан» аясындағы тапсырмалардың орындалуы, сондай-ақ автомобиль жолдары мен...

Толығырақ...Details

«Сәби болғым келеді»

15.09.2025
«Сәби болғым келеді»

Бұл Тұрсынғазы Рахимовтың алғашқы әні. Сазгердің сазгерлік әлеміндегі сәтті сапарына жол ашқан ағжолтай ән. Бар қазақтың көңілін баураған бөлек дүние...

Толығырақ...Details

Жаңалықтар

Елде егіннің жартысына жуығы жиналды: 11,6 млн тонна астық бастырылды

4 минуты бұрын

Абай облыстық ПД-ға жаңа басшы келді: Эльдар Данияров қызметке кірісті

12 минут бұрын

Абай облысына тұмауға қарсы 60 мың доза вакцина жеткізіледі

16 часов бұрын

Алла Пугачеваның жиені Никита Пресняков ғашық болған қазақ қызы Аида мен Никитаның бүгінгі тағдыры қалай?

19 часов бұрын

Қала мен аудандарда көгалдандыру қарқыны күшейеді: ағаштың жерсінуі бақылауда

22 часа бұрын

Абай облысында қысқы маусымға жолдар мен жылыту бекеттері дайындалып жатыр

22 часа бұрын

«Сәби болғым келеді»

22 часа бұрын

Түркістанда әлемдік стандарттағы есу арнасы ашылды

24 часа бұрын

Суықбұлақта 100 орындық жаңа мектеп құрылысы қарқын алды

24 часа бұрын

Қазақстан АӨК саласындағы импортқа тәуелділікті азайту үшін 202 инвестициялық жобаны іске қосады

1 день бұрын
Тағы оқу...

Директор:
Риза Асанқызы Молдашева

Веб-менеджер:
Ерлан Айқынұлы


«Семей таңы» газеті 1969 жылы «Құрмет белгісі» орденімен, 2009 жылы ҚР Президентінің БАҚ саласындағы
грантымен марапатталған.

Редакция мекенжайы:

F18A5H3, Семей қаласы,
Қайым Мұхамедханов көшесі,12.

Байланыс:

Директордың қабылдау бөлмесі — 523657;
бас редактор — 520984;
Жарнама және баспасөзге жазылу бөлімі — 560803;
факс — 520475.

 

e-mail:
info@semeytany.kz


Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрлігі берген қайта тіркеу куәлігі
№7220-Г, 30.07.2018.ж.


Яндекс.Метрика

© «ABAI AIMAQ MEDIA» ЖШС

Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік

© «Семей таңы газеттері – Вести Семей» ЖШС