"Семей таңы" газеті
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
PDF нұсқа
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
"Семей таңы" газеті
PDF
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау

ЛАТЫН ҚАРПІНЕ КӨШУ – УАҚЫТ ТАЛАБЫ

18.09.2017
1
Қаралды
Facebook-ке бөлісуWhatsapp-қа бөлісуTelegram-ға бөлісу

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында айтып өткен мемлекеттік тілдің латын графикасындағы әліпбиінің бірыңғай стандартын енгізу мәселесі көпшілік арасында талқыға түсуде.  Жұма, 15 қыркүйек күні Қазақстан халқы Ассамблеясы мемлекеттік тілдің графикасындағы әліпбиінің бірыңғай стандартын енгізуді жалпыхалықтық қолдаудың бірыңғай республикалық күнін атап өтті. Осыған орай еліміздегі барлық Достық үйлерінде бір мезетте Ассамблея кеңесінің отырыстары, дөңгелек үстелдер ұйымдастырылды. Семейдің де зиялы қауым өкілдері, оқу орындардың оқытушылары мен студенттері бас қосты. Отырыста жалпыұлттық талқылау шеңберінде мемлекеттік тілдің латын графикасындағы әліпбиінің бірыңғай стандартын енгізу мәселесі сөз болды.

Қаладағы Достық үйінде өткен дөңгелек үстелде сөз алған спикерлер мемлекеттік тілдің латын графикасындағы әліпбиінің бірыңғай стандартын бүкілхалықтық талқылаудың маңыздылығын атап өтті. Республикада латын әліпбиіне көшу жұмыстары, негізі, 2006 жылы басталған екен. Сол жылдан бері Үкімет мүшелері, депутаттар мен ғалымдардан құралған ұлттық комиссия әліпбидің жүз бағыттағы жобаларын әзірлеген. Тек оның маңызды деп танылғандары ғана Парламентке ұсынылды. Қалай дегенмен латын қарпіне көшу мәселесі, ең алдымен, елдің әр аймағында талқылануы тиіс. Оны Мемлекет басшысы да айтып өткен болатын. Осыған орай бір ай көлемінде республикада жалпыұлттық талдау-талқылау жұмыстары жүргізілмек.

Басқосуда алғашқы болып сөз тізгіндеген Достық үйінің директоры Берік Көпбаевтың айтуынша, латын әліпбиіне ауысу ресми тілге еш әсері болмайды. Әліпби жобалары пісіп-жетіліп, бүкілхалықтық талқылаудан өткеннен кейін ғана 2022 — 2025 жылдар аралығында мектептерге енгізіле бастайды.

Латын әрпіне көшудің ұтымды тұстары талқыланған жиында Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының Шығыс, Солтүстік өңірлері бойынша вице-президенті Орал Шәріпбаев латын әліпбиіне көшу – қазақ тілінің халықаралық дәрежеге шығуына жол ашатынын тілге тиек етті.

— Біз «Мәңгілік ел» идеясын ұстанған халықпыз. Бұл идеяны жүзеге асырып, өркениетті елдер қатарына латын қарпіне көшу арқылы да бір табан жақындай түсеміз. Латын қарпіне көшуге байланысты қоғам арасында үрей бар. Сол қорқыныштан қайтсек те арылуымыз қажет. Латынға көшу арқылы қазақ тілінің табиғи, таза қалпын сақтай аламыз. Жаңа жаңғыруға қоғам да, заман да дайын. Сондықтан кері тартпауымыз керек. Әйтпесе біздің жастар заман ағымынан қалып қоюы ықтимал. Мемлекеттік тілдің латын графикасындағы бірыңғай стандарты жарқын болашақ кепілінің кілті екенін уақыттың өзі дәлелдеп береді, — деді Орал Шәріпбаев.

Жалпы, алты құрлықтағы өркениеті дамыған мемлекеттер латын таңбаларын ертеден пайдаланады. Төрткүл дүниенің жүзден астам елінде латын әліпбиі қолданылады екен. Алысқа бармай-ақ, бауырлас Түркия елін алып қарасақ, тілі мен діні бір туысқан ел латын әліпбиіне 1929 жылы көшкен. Ал Әзірбайжан 1992 жылы, Өзбекстан 1993 жылы латынша жаза бастады. Қазақстан жиырмасыншы ғасырда үш мәрте әліпби ауыстырыпты. Орта ғасырлардан бастап 1929 жылға дейін араб графикасын, 1929-1940 жылдар аралығында латын графикасын қолданған, 1940 жылдан бүгінгі күнге шейін кирилл әліпбиі арқылы жазып-сызып жүрміз.

Келесі кезекте сөз алған «Аналар кеңесінің» төрайымы Нағима Мойынбаева латын әліпбиіне ауысу – маңызды қадам екенін айтады.

— Бұл модернизация болашаққа бастар жол. Біз Кеңес дәуірінде тәрбие көрдік. Бірақ ана тілімізді естен шығарған емеспіз. Жаңа заманның жастары әлемнің бес тілін жатқа біледі. Мұнымен тоқтап қалмай, латын тілін меңгеріп, заман көшіне ілесіп отыруымыз керек. Латын әрпіне көшу – игі бастама. Тарих беттерінде жазылған ақын-жазушылардың еңбектері ұмытылып қалады деген қорқынышты сейілтуіміз қажет. Нақты қадам жасауға ұлт болып талпынуға тиіспіз, — деді Нағима Мойынбаева.

Мұхтар Әуезов атындағы педагогикалық колледждің оқытушысы Нұршат Мусина латын графикасына бірден көшу оңай болмасын ескере отырып, алдымен бұл ретте мұғалімдерді оқыту керек дегенді алға тартты. «Нені оқыту керек? Кімді оқыту керек? Қалай оқыту керек? дегенде, «оқытатын кім» деген мәселеге жіті көңіл бөлу керек»,- деді ол.

Иә, Қазақ елі латын графикасына көшу мәселесін егжей-тегжейлі талқылауға кірісіп кетті. Бүкілхалықтық талқылауларда латын әліпбиіне көшуге қатысты түрлі ой-пікірлер, ұсыныстар айтылатыны заңдылық. Жиынға қатысушылар латын әліпбиіне көшуді ортақ міндет санайды. Өйткені бұл – уақыт талабы. Ең біріншіден, ол үштілділікті қалыптастыруды жеңілдете түспек. Екіншіден, латын графикасы цифрлық техникаларды енгізуге жол ашады. Осылайша еліміз озық технологиясы бар көшбасшы мемлекеттермен терезесі теңеседі. Үшіншіден, халықаралық тілге көшу бүгінде әлемдік үрдіске айналып отыр.

25 таңбадан тұратын жаңа әліпбидің нұсқасы дөңгелек үстелге қатысушылар назарына ұсынылды. Барлығы бірауыздан қолдаған әліпбиге бүгінгі заман жастары тұрмақ, жасы үлкен аға буын өкілдерінің де көзі үйреніп кеткені белгілі. Ал жазу дағдысын қалыптастыруды алдағы күннің еншісіне қалдырайық.

Жібек СЕРҒАЗЫ, «Семей таңы»

Ұқсас жаңалықтар

Облыс әкімі Шар қаласындағы әлеуметтік нысандардың жұмысымен танысты

20.06.2025
Облыс әкімі Шар қаласындағы әлеуметтік нысандардың жұмысымен танысты

Semeytany.kz – Абай облысының әкімі Берік Уәли Жарма ауданына жасаған жұмыс сапары аясында Шар қаласындағы бірқатар әлеуметтік және өндірістік нысандарды...

Толығырақ...Details

Семей қаласының қоғамдық көлік паркі 44 жаңа автобуспен толықты

20.06.2025
Семей қаласының қоғамдық көлік паркі 44 жаңа автобуспен толықты

Semeytany.kz – Ертең өтетін «Туған жерге туыңды тік» инвестициялық форумы қарсаңында Семей қаласының қоғамдық көлік жүйесі 44 заманауи автобуспен толықты....

Толығырақ...Details

Абай облысында интернет алаяқтықтың алдын алу шаралары күшейтілді

20.06.2025
Абай облысында интернет алаяқтықтың алдын алу шаралары күшейтілді

Semeytany.kz – 2024 жылы Абай облысында мыңға жуық тұрғын интернет алаяқтардың құрбанына айналған. Құқық қорғау органдары тұрғындарды алаяқтықтың жаңа түрлеріне...

Толығырақ...Details

ҚР ҰҚК Шекара қызметі Абай облысы бойынша департаментінің шекарашылары шекара тәртібін бұзу фактілерінің алдын алды

20.06.2025
ҚР ҰҚК Шекара қызметі Абай облысы бойынша департаментінің шекарашылары шекара тәртібін бұзу фактілерінің алдын алды

2025 жылғы маусым айының ортасында Абай облысы аумағындағы шекаралық бақылау бөлімшелерінде бірнеше заңбұзушылық анықталды. Есірткі заты тәркіленді: 15 маусым күні...

Толығырақ...Details

Облыс эпидемиологтары құтырма дертінің алдын алу маңыздылығын ескертті

20.06.2025
Облыс эпидемиологтары құтырма дертінің алдын алу маңыздылығын ескертті

2025 жылы Абай облысында адам құтырмасына шалдығудың алғашқы дерегі тіркеліп, қайғылы жағдаймен аяқталды. Аурудың себебі — иттің тістеуі. Оқиға ауылдық...

Толығырақ...Details

Әскерден оралған сарбаздарға білім сертификаттары табысталды

19.06.2025
Әскерден оралған сарбаздарға білім сертификаттары табысталды

Semeytany.kz – «Шығыс» өңірлік қолбасшылығында мерзімді әскери қызметін абыроймен аяқтаған сарбаздарға жоғары оқу орындарында тегін білім алуға мүмкіндік беретін сертификаттар...

Толығырақ...Details

Жаңалықтар

Облыс әкімі Шар қаласындағы әлеуметтік нысандардың жұмысымен танысты

4 часа бұрын

Семей қаласының қоғамдық көлік паркі 44 жаңа автобуспен толықты

5 часов бұрын

Семейде «Туған жерге туыңды тік» инвестициялық форумы басталды

5 часов бұрын

Абай облысында интернет алаяқтықтың алдын алу шаралары күшейтілді

5 часов бұрын

ҚР ҰҚК Шекара қызметі Абай облысы бойынша департаментінің шекарашылары шекара тәртібін бұзу фактілерінің алдын алды

5 часов бұрын

Облыс эпидемиологтары құтырма дертінің алдын алу маңыздылығын ескертті

5 часов бұрын

Абай облысында халықаралық деңгейдегі «Абай оқулары» басталды

5 часов бұрын

Суықбұлақ ауылында жаңа мектептің құрылысы басталды

2 дня бұрын

Облыс әкімі қытайлық инвесторлармен кездесті

2 дня бұрын

Облыс әкімі «Казполиграф» кәсіпорнында болды

2 дня бұрын
Тағы оқу...

Директор:
Риза Асанқызы Молдашева

Веб-менеджер:
Ерлан Айқынұлы


«Семей таңы» газеті 1969 жылы «Құрмет белгісі» орденімен, 2009 жылы ҚР Президентінің БАҚ саласындағы
грантымен марапатталған.

Редакция мекенжайы:

F18A5H3, Семей қаласы,
Қайым Мұхамедханов көшесі,12.

Байланыс:

Директордың қабылдау бөлмесі — 523657;
бас редактор — 520984;
Жарнама және баспасөзге жазылу бөлімі — 560803;
факс — 520475.

 

e-mail:
info@semeytany.kz


Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрлігі берген қайта тіркеу куәлігі
№7220-Г, 30.07.2018.ж.


Яндекс.Метрика

© «ABAI AIMAQ MEDIA» ЖШС

Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік

© «Семей таңы газеттері – Вести Семей» ЖШС