Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінде Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, профессор, абайтанушы, ақын, драматург һәм аудармашы Қайым Мұхамедхановтың 100 жылдық мерейтойына арнал-ған «Қайым Мұхамедханов және қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері» тақырыбында халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция болып өтті.
Аталмыш іргелі шараға әдебиет зерттеушілері, тіл білімі саласының ғалымдары, жас зерттеушілер мен студенттер қауымы жиналды. Халықаралық конференцияға алыс-жақын шетелдердің ғалымдары да жиналыпты. Атап айтсақ, АҚШ мемлекетінен жазушы, әдебиет зерттеушісі Реннер Памела құрметті қонақтар қатарынан орын алды. Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры, саяси ғылымдар докторы Нәубат Қалиев бастаған қазақстандық ғалымдар да конференцияның меймандары атанды.
Айта кету керек, халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жұмысының негізгі бағыттары «Қайым Мұхамедханов және абайтанудың даму бағыттары», «Қ.Мұхамедханұлы және әдебиеттану мәселелері», «ХХІ ғасырдағы білім беру жүйесі: дәстүр және инновация» тақырыптарына арналған еді. Бұл ретте конференцияның құрметті қонағы ҚР Мәдениет және спорт министрінің кеңесшісі, академик, жазушы Ғарифолла Есім тақырып аясында тұшымды пікір білдіріп өтті.
— Кешегі өткен Алаш зиялыларының көзін көрген, көпшілігімен жақсы араласқан жандардың бірегейі – Қайым Мұхамедханов. Солардың ішіндегі ең жақын болған адамы Мұхтар Әуезов еді. Сондықтан да, Қайым Мұхамедхановтың 100 жылдығы туралы айтқанда, біз еліміздің өткен тарихын, Алашорда тарихын, егемендік тарихын да айтамыз. Биыл еліміздің Тәуелсіздігіне 25 жыл толып отыр. Оған Қайымның 100 жылдығын қоссақ, қазіргі жастарға осы арқылы тарихымызды, өткенімізді жеткізіп қана қоймай, көркемсөзді қадірлеуді үйретеміз. Бүгінгі шараның маңыздылығы да сонда,- деді Ғарифолла Есім.
Сонымен қатар оқу орнының ректоры Мейір Ескендіровтің алғы сөзімен ашылған конференцияда Қайым Мұхамедхановтың шәкірт-тері қатарында Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, филология ғылымдарының докторы, профессор Арап Еспенбетов те баяндама жасады.
Кезінде Қайым Мұхамедхановтың өзі де қомақты үлес қосқан қазақ әдебиеттану ғылымы аталмыш конференцияда жасалған баяндамалар негізінде тағы бір мәрте тың пікірлермен толыға түсті. Олай дейтін себебіміз — ғылыми конференцияға орай әзірленген ғылыми баяндамалар арнайы жинақ ретінде жарық көреді деп жоспарлануда.
Қайым Мұхамедхановтың 100 жылдығына арналып Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінде бастау ал-ған іс-шараның жалғасы түстен кейін Абай атындағы театрда әдеби-сазды кешпен өрілді. Ғалымның ғасыр тойына Шығыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Жақсылық Омар арнайы қатысты.
Өшпес мұра қалдырған ғалымның ғасыр тойына танымал әдебиеттанушы ғалымдар, қоғам қайраткерлері, шаһардағы зиялы қауым өкілдері мен жоғары оқу орындарының студенттері жиналды. Салтанатты шара театрландырылған қойылыммен ашылып, Қайымның балалық шағынан көрініс көрсетілді. Бірнеше минуттық сахналық туындыда әйгілі ғалымның балғын шағындағы кешегі ұлт зиялыларының көшбасшысы, Алашорда көсемі Ахмет Байтұрсыновпен кездесу сәті мағыналы түрде сомдалды.
Осыдан соң сахна төріне көтерілген Шығыс Қазақстан облысы әкімінің орынбасары Жақсылық Омар көпшілік алдында жылы лебізін білдірді.
— Бүгін біз Алаштың астанасы, әдебиет пен мәдениеттің ордасы Семей қаласында айрықша шараның куәгері болып отырмыз. Кешегі Алаш қайраткерлерінің көзіндей болған, олар өмірден өтіп кеткен соң, өзіндей болған Қайым Мұхамедханов ұлт мирасының бүгінгі күнге дейін жетуіне де себепкер болған еді. Ширек ғасырлық уақытта Тәуелсіздігіміздің арқасында өткенімізге көз салып, бүгінімізді қадірлеп жатқан қазіргі шақта өмір сүріп жатқан бүгінгі ұрпақты Қазақстанның алтын ғасырындағы ең бақытты ұрпақ деп есептеймін. Қайым Мұхамедхановтың 100 жылдығы — қазақ әдебиетіндегі үлкен қазына қалдырған ұлт қайраткерінің мерейтойы. Себебі Алаш қайраткерлерінің арманын бүгінгі ұрпаққа табыстап, жеткізіп кеткен арысымыз – Қайым Мұхамадханов. Сондықтан да біз ғалымның құрметіне арнап бірқатар шараларды тек Семей қаласында ғана емес, Өскемен қаласы мен ШҚО–ның барлық аудандарында, білім ордаларында кең көлемде атап өтуді жоспарладық,- деді Жақсылық Мұқашұлы өз құттықтау сөзінде.
Сонымен қатар облыс әкімінің орынбасары, аймақ басшысы Даниал Ахметовтің арнайы тапсырмасы аясында, ғалымның жүз жылдық мерейтойы жыл көлемінде өткізілетінін тілге тиек ете келе, Семей қаласынан бір көшені және орталық кітапхананы көрнекті ұлт қайраткері Қайым Мұхамедхановтың атына беру ісін қарастырып жатқанын жеткізді.
Әдеби-сазды кеште Қайым Мұхамедхановтың шығармашылық әлемі сан қырынан ашылды. Атап айтсақ, ұлт қайраткерінің драмалық шығармаларынан көріністер қойылып, ән мен жырға да кезек берілді.
Қ.ӘЛІМБЕК,
«Семей таңы»