Нұр-Сұлтан қаласындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Шығыс Қазақстан облысының әкімі Даниал Ахметов Мемлекет басшысының Жолдауы аясында атқарылып жатқан жұмыстар, Шығыс Қазақстан облысының әлеуметтік-экономикалық даму барысы туралы жан-жақты әңгімелеп берді.
Даниал Кенжетайұлы бүгінгі таңда ел шығысындағы орта мерзімді экономикалық саясат пен мемлекеттік бастамалардың, өңір әлеуетін арттыруда басымдыққа ие бағдарламалар мен тың бағыттағы жобалардың жүзеге асырылу барысына да нақты мысалдармен тоқталып өтті.
ШҚО халқының 90 пайызы екпе алды
Вакцина салдыруға тиіс шығысқазақстандықтардың 90 пайызға жуығы COVID-19-ға қарсы екпе алды. Брифингтегі кіріспе сөзінде ШҚО әкімі Даниал Ахметов бүгінгі күні коронавирус пандемиясы жұртшылықты алаңдатып отырғанын баса атап өтті.
– Облыс «сары» аймақта орналасқан. Сырқаттану көрсеткіші 100 мың адамға шаққанда жалпы республикалық көрсеткіштен 0,7 есе төмен. 11 қарашада тәулігіне КВИ–дің 88 жағдайы тіркелді, бұл тамыз айының ең жоғары көрсеткішінен 3,5 есе төмен, — деп атап өтті ШҚО әкімі.
Өңірде вакцина егу жұмыстары жалғасуда. Қазір облыс аумағында 343 егу кабинеті жұмыс істейді, ауылдарда жылжымалы пункттер мен мобильді кешендер қызмет көрсетеді. Осы күнге дейін вакцина алуға тиіс халықтың шамамен 90 пайызы толық егілді, 97,5 пайызы бірінші компонентті алды. Нәтижесінде вакцина егу бойынша Шығыс Қазақстан республикада алғашқы орындарға шықты.
Тағы 119 мың адам жыл соңына дейін Pfizer вакцинасымен қамтылмақ. Қазір жұртшылық арасында, әсірісе жасөспірімдердің ата-аналарымен түсіндіру жұмыстары жүргізілуде.
Облыстың медицина мекемелеріндегі 39 ковид бөлімшесі қажетті орындармен толықтай қастамасыз етілген. Дәрі-дәрмек пен жеке қорғаныс құралдарының 90 күнге жететін қоры бар. 18 компьютерлік томограф, 67 рентген аппараты, 370 ӨЖЖ аппараты жұмыс істейді. ПТР тестілеуді 20 зертхана жүргізеді.
— Вакцинацияның жоғары деңгейінің бүгінгі нәтижесі алдыңғы жылдардағы жұмыстың нәтижесі болып табылады, 5 жыл ішінде біз заманауи жабдықтардың жеткілікті үлкен көлемін сатып алдық. 3-4 жыл ішінде облыс медицинасы төрт бағыт: онкология, ана мен бала, қан айналымы жүйесі аурулары және травматология бойынша ең алдыңғы қатарға шығады деп сеніммен айта аламын, — деді Даниал Ахметов.
Семейдегі ядролық медицина орталығы — отандық медицинадағы үлкен жетістік
Үстіміздегі жылдың сәуір айында радиоизотопты зерттеу басталды, бір фотонды компьютерлік томографтар жұмыс істейді. Бүгінгі күні радионуклеидті диагностиканың өткізу қабілеті жылына 6 мың пациентті құрайды, 600 адам емделуден өте алады. Жыл басынан бері бір фотонды имуссиялық компьютерлік томографта 368 адам және позитронды-миссионерлік томографта 15 адам тексеруден өтті. ШҚО әкімі Даниал Ахметов сөз орайында отандық медицинаның жетістігі туралы да айтып берді.
Биыл маусым айында дәрігерлеріміз радионуклеидті терапияны ашты. Бұл — молекулалық деңгейдегі зерттеу. 120 науқас емделді, жалпы қуаты – 600 адам. Үшінші кезеңде, қыркүйек айында циклотрон іске қосылды. Бұл — тұжырымдамалық тұрғыдан тиімді ядролық реактор. Бұл бізге радиофармацевтика өндіруге жол ашады. Дәл осы бөлік барлық онкологиялық аурулардың 95% — на дейін диагностикалауға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда 15 науқас тексерілді.
Журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, әкім қандай қиындықтарға тап болғанын айтты.
— Ақыры, ядролық медицина орталығы жұмыс істей бастады, оның айналасында көптеген әңгімелер, өсек-аяң болды. Біз жұмысты сапасыз орындағандардың барлығының кінәсін заңды түрде дәлелдедік. Бірқатар басшылар қамауға алынды, бірақ бұл көптеген тұрғындарды ықтимал апатты салдардан құтқарды. Кейбіреулер белсенді қорғанды және қорғады. Ол адамдарды белсенді қорғаған журналистер де болды, олардың әрекеттері айтарлықтай ауыр медициналық салдарға әкелуі мүмкін еді. Алайда біз сұйық радиоактивті қалдықтар жүйесіндегі сапасыз жұмысты сот арқылы дәлелдей алдық, сонымен қатар жаңа циклотронды ашып, орната бастағанда, қалыңдығы екі метрлік қорғаныс бетон мен барит компоненттерінен жасалуы тиіс тағы бір апатты фактіні таптық, бірақ барит компоненттерінен ештеңе салынбады. Циклотрон бөлмесіндегі есіктің қалыңдығы 1,5 метр болды. Қауіптің деңгейін осыдан түсініңіз, — деп атап өтті бұл орайда аймақ басшысы Даниал Ахметов.
Сонымен қатар облыс әкімі жаңғырту жұмыстарының жалғасатынын айтты. Қымбат ем қабылдау үшін шетелге бару қажет болмайтын сәт жақындады.
— Бұл мәселе ШҚО тұрғындары үшін ғана емес, еліміздің түкпір-түкпірінде тұрып, бүгінде Ресейге, Түркияға, Үндістанға баратын мыңдаған адамдар үшін де өте маңызды. Бүгін біз бұл мәселені шештік. Сонымен қатар бұл процестің екінші бөлігі де бар. Өскемен қаласында онкологиялық терапияның Қазақстанда жоқ бөлімін әлемдік стандарттар бойынша жабдықтадық. Бізде ең заманауи, кем дегенде біздің елде болмаған магниттік үдеткіш бар. Онда екі компьютерлік томограф пен бірегей жабдығы бар 1 МРТ сатып алдық. Біреуі Санкт-Петербургте. Бүгінде мамандарымыздың басым бөлігі шетелдік жоғары оқу орындарында білім алуда. Жақын арада біз бұл міндетті шешеміз. Өйткені жабдықтар сатып алынып, мамандарымыз оқытылып жатыр және бір жарым жылдан кейін ең күрделі операцияларды жасай алатын болады, — деді әкім өз сөзінде.
Сонымен қатар аймақтағы медицина саласы бойынша сатып алынған жабдық жоғары технологиялық операциялардың көлемін 2,5 есеге арттыруға мүмкіндік берді. Ауылдық медициналық мекемелерді жабдықтау және оларды неғұрлым жоғары деңгейге көшіру бойынша шаралар қабылдануда, әсіресе бұл босандыруға қатысты болады. Инновациялық медициналық мекемелерді ашу негізгі мәселе болып табылады, атап айтқанда Семей қаласында Ядролық медицина орталығын іске қосу аяқталды, радионуклеидтік терапияның бірінші бөлімшесі ашылды. Онда 120 науқас емделді, 380 қазақстандық тексеруден өтті. Ағымдағы жылдың желтоқсан айында перинаталдық орталық базасында балаларды оңалту және катамнез орталығын ашу жоспарланған. Өскеменде гематология орталығының құрылысы жалғасуда. Жасушалық және гендік-инженерлік технологияларды пайдалану жобаның бірегей ресурсы болады. Бұл ноу-хаумен шетелдік клиникаларда арнайы оқытылған жергілікті дәрігерлер жұмыс істейді. Облыстың денсаулық сақтау саласына тартылған инвестиция 5 жыл ішінде 135,2 млрд теңгені құрады, оның ішінде биыл — 27,6 млрд теңге.
Семейде балаларды оңалту және катамнез орталығы ашылады
ШҚО-ның денсаулық сақтау саласына бес жылда 135,2 млрд теңге, оның ішінде 2021 жылы 27,6 млрд теңге инвестиция салынды.
Жалпы, соңғы бес жылда халықаралық стандарттарға сәйкес келетін үш мыңнан астам заманауи жабдық сатып алынды, бұл жоғары технологиялық медициналық техниканың көлемін 2,5 есе арттыруға мүмкіндік берді. Жедел жәрдем автокөліктерінің паркі 216 бірлікке жаңартылды. Ауылдық медициналық мекемелерді жабдықтау және оларды жоғары деңгейге көшіру бойынша шаралар қабылдануда.
Семейдегі онкологиялық диспансердің ядролық медицина орталығында Қазақстандағы алғашқы радионуклидтік терапия бөлімшесі ашылды, онда бүгінгі күні 106 пациент емделіп шықты, 378 пациент диагностикалық зерттеулерден өтті.
Биылғы желтоқсан айында Семей перинаталдық орталығының базасында балаларды оңалту және катамнез орталығын ашу жоспарлануда.
Өскеменде гематология орталығының құрылысы жалғасуда. Жасушалық және гендік-инженерлік технологияларды пайдалану жобаның бірегей ресурсы болады.
Айта кетейік, бұл шаралармен қатар ауруханаларды жабдықтау және жоғары технологиялық стандарттарға сай заманауи орталықтарды ашу бойынша кешенді жұмыс бірнеше жылдан бері жүргізіліп келеді.
Брифингте облыс әкімі Даниал Ахметов соңғы бес жылда үш мыңнан астам техника мен заманауи жабдық сатып алынғанын да мәлімдеді. Жедел жәрдем паркі 216 көлікке көбейді.
Қазіргі таңда облысымыздағы Аягөз бен Алтайда ашылған инсульт орталықтары — облыстық ауруханаларға бармай — ақ, жергілікті жерлерде дер кезінде уақытты үнемдеу арқылы білікті мамандардың көмегіне жүгінуге мүмкіндік беретін медициналық мекеме.
– Біз шетел клиникаларында медицина кадрларын онкология, кардиология және кардиохирургия, инсульт орталықтары, нейрохирургия, медициналық оңалту, акушерлік және гинекология сияқты басым бағыттар бойынша оқыту бағдарламасын жалғастырып жатырмыз. Биылғы қыркүйек айынан бастап 60 маман Израиль, Польша, Ресей (Татарстан) сияқты шет елдердің жетекші клиникаларына оқуға жіберілді, – деді Даниал Ахметов аталмыш брифинг барысында.
Екі ауданның орталығында бассейн салынады
Облыс басшы Даниал Ахметовтың айтуынша, 2025 жылға дейін ШҚО-ның жалпы білім беретін мектептерінде үш мыңнан астам спорт секциясын ашу жоспарланған.
Биылғы тамыз айында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бұқаралық және балалар спорт түрлерімен айналысу үшін барынша жағдай жасау қажеттігін, бұл ұлтты сауықтыруға, сондай-ақ әлемдік спорт аренасында айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізуге мүмкіндік беретінін атап өкен болатын.
Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте облыс әкімі Даниал Ахметов 2025 жылға дейін кезең-кезеңмен өңірдің жалпы білім беретін мектептерінде қосымша 3213 спорт секциясы ашылатынын айтты. Биыл 1268 секция жұмыс істей бастады. Сонымен қатар, облыс әкімінің айтуынша, меншік түріне қарамастан балалар мен жасөспірімдерге арналған спорт секцияларын жан басына қаржыландыру жүйесі енгізілген. Осылайша, 2021 жылы балалар мен жасөспірімдердің жалпы санының 109 мыңы немесе 56,4 пайызы, дене шынықтырумен және спортпен тегін айналысуға мүмкіндік алады.
Спорттық инфрақұрылым да кеңейіп жатыр. Ағымдағы жылы бұрынғы аудан орталықтары мен шекара маңындағы елді мекендерде 14 спорт нысанының құрылысы жүргізілуде. Олар: үстел теннисі орталығы, 11 дене шынықтыру-сауықтыру кешені (ДСК) және екі спорт модулі.
2023-2025 жылдар аралығында 10 спорт нысанының құрылысын жүргізу жоспарда бар. Атап айтқанда, Тарбағатай ауданының Тұғыл ауылында және Үржар ауданының Үржар ауылында дене шынықтыру-сауықтыру кешені, Аягөз және Көкпекті аудандарында суда жүзу бассейні, Тарбағатай ауданының Көкжыра ауылында, Ұлан ауданының Айыртау ауылында, Үржар ауданының Таскескен ауылында, Күршім ауданының Боран ауылында, Зайсан ауданының Айнабұлақ және Дайыр ауылдарында спорт модульдері бой көтереді.
– Жоғары жетістіктер спортын дамыту аясында келер жылдан бастап халықаралық деңгейдегіспорт кеңесшілерін тарта отырып спорттың басым түрлері бойынша жергілікті жаттықтырушыларды оқыту көзделіп отыр, – деп қосты Даниал Ахметов.
Кезекке тұрған көп балалы отбасылар саны бес есе өсті
Сонымен қатар, аймақ басшысы бүгінгі таңдағы облысымыз бойынша әлеуметтік тұрғыдан аз қамтылған отбасыларды баспаналы ету жайында да кең көлемде айтып өтті. Облыс әкімі Даниал Кенжетайұлы атап өткендей, ағымдағы 2021 жылы ШҚО-да 1250 көп балалы отбасы баспанамен қамтылатын болады. Себеб, көп балалы отбасыларды мемлекеттік әлеуметтік қолдау жылдан-жылға артып келеді.
Осы санаттағы оқушыларды мектеп формасымен, аяқ киіммен және тамақпен қамтамасыз ету қарастырылған. Көп балалы ата-аналар мектепке дейінгі мекемелерге ақы төлеуден босатылған. Техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінде оқитын студенттер тегін тамақпен және жатақханаларда тұрумен қамтамасыз етілген.
ШҚО әкімі Даниал Ахметов сонымен қатар биылғы жылы 115 көп балалы отбасы жеңілдетілген шарттармен 248 млн теңге көлемінде шағын несие алғанын да жеткізді. Ал соңғы екі жылда оларға жалпы сомасы 803 млн теңгенің 239 шағын несиесі берілген.
Сонымен қатар көп балалы отбасыларына кезең-кезеңмен тұрғын үй беру бағдарламасы аясында кезекте тұрғандардың 40 пайызы, яғни 1625 отбасы тұрғын үймен қамтамасыз етілді. Биыл 1250 отбасы жаңа тұрғын үйдің кілтін алады. Аймақ басшысының айтуынша, 2017 жылдан бастап кезекте тұрған көп балалы отбасылардың саны бес есеге өскен.
– Бұл бағыттағы жұмыс көп балалы отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі толық шешілгенге дейін жалғасады, – деді бұл орайда аймақ басшысы.
— Ағымдағы жылы облыс бойынша 280 млрд теңгеге 1,4 млн шаршы метр тұрғын үй салынуда. Оның ішінде 125 пайыз өсіммен 647 мың шаршы метр пайдалануға беріледі.
Жеке инвестицияларды тарту есебінен коммерциялық тұрғын үй құрылысының тетігі толықтай әзірленіп, енгізілді.
— Қазіргі таңда аймағымыз бойынша 104 млрд теңгенің 86 үйі жеке инвестициялар есебінен салынуда. Оларға тиісті инфрақұрылым берілген. Естеріңізде болса, бір жыл бұрын біз «Бір қабатты Шығыс» бағдарламасын жариялаған болатынбыз, ол жерде мемлекеттік инвестициялардың бір теңгесіне жеке инвестициялардың бес теңгесі келеді. 36 мыңға жуық жоба іске асырылды, бұл 105 мың. Осылайша, бірнеше міндет атқарылады: халықтың ресурстары жандандырылады, ішкі сұраныс проблемалары шешіледі және мемлекеттік көздер, коммерциялық құрылыс есебінен және жеке тұрғын үй құрылысы есебінен тұрғын үй құрылысының кең бағдарламасы іске асырылады. Егер бір жыл ішінде жеке тұрғын үй құрылысы үш есеге өссе, алдағы 2023-2025 жылдары бұл көрсеткішті 5 есеге арттыруға болатынына сенімдімін, — деді сондай-ақ спикер.
Айта кетейік, өңірде инфрақұрылымдық жобалар қарқынды жүзеге асырылуда. Егер 2015 жылы орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету бойынша ШҚО көрсеткіштері елдегі ең нашар болса, қазір — көшбасшылар қатарында.
ШҚО-да еуропалық стандартпен ет өндіретін цех салынып жатыр
Шығыс Қазақстан облысында алдағы бес жылдың ішінде ет теңгерімі бес пайызға өседі деп болжанып отыр.
Аталмыш брифингте Шығыс Қазақстан облысының әкімі Даниал Ахметов өңірде мал шаруашылығының табысты дамып келе жатқанын да айтып өтті. Нақтырақ тоқтала кетер болсақ, жыл басынан бері ірі қара мал басы 3,5 пайызға, ұсақ мал 0,9 пайызға, жылқы 9,4 пайызға, құс 1,2 пайызға өскен.
Салалық бағдарлама аясында биыл жеті мың бас ірі қараға арналған үш бордақылау алаңы салынып жатыр. Атап айтсақ, осындай жұмыстарды Ұлан ауданында «Көкжал» шаруа қожалығы, ал малды өңір Тарбағатай ауданында «Асыл Агро-7»ЖШС және «Мәуліт» шаруа қожалығы жүргізуде.
Ангус тұқымын өсірумен айналысатын «Елім-ай Көкпекті» кәсіпорны бір мезгілде бес мың бас ірі қара мал ұстауға арналған алаңды іске қосты.
2025 жылға дейін 46 мың басқа арналған 20 бордақылау алаңы пайдалануға беріледі. Қабылданған шаралар бес жыл ішінде облыстың ет балансын бес пайызға арттыруға мүмкіндік береді.
– «Көкжал» шаруа қожалығы базасында жылына 7,5 мың тонна ет өндіретін еуропалық стандартқа сай цех салынуда. Жобаның құны – 1млрд. теңге, – деді Даниал Ахметов. – Өскемен құс фабрикасы жылдық өнім көлемін 29 мыңнан 55 мың тоннаға дейін ұлғайтады. Құны 15 млрд.теңге болатын жобаны 2022 жылдың сәуір айында іске асыру жоспарланған.
«SEMEY QUS» фабрикасында бірінші, екінші, үшінші санаттағы жұмыртқа өндірісі жолға қойылған. Жыл басынан бері бұл кәсіпорын 4 млн. жұмыртқа өндірді.
Бұдан бөлек, соңғы бес жылда 9 мың басқа арналған 38 тауарлы-сүт фермасы салынды және қайта жаңартылды, 70 сүт қабылдау пункті құрылды. Салаға құйылған инвестициялар халықтан сүт сатып алуды арттыруға мүмкіндік берді.
Жалпы, 2015 жылдан бастап қайта өңдеу кәсіпорындары қуаттылығын 29-дан 96 пайызға дейін арттырды. Келер жылы сүтті қайта өңдеу көлемін 195 мың тоннаға дейін жеткізу жоспарлануда, бұл барлық өндірілетін сүттің 50 пайызын құрайды.
Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай екі жүздан аса мерекелік шара өтеді
Аймақ басшысы Даниал Ахметов, Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай, Шығыс Қазақстанда 200-ге жуық мерекелік шара өтетінін мәлімдеді.
Биыл шығысқазақстандықтар үшін тағы бір атаулы мереке бар. Ағымдағы жылы Семей ядролық полигонының жабылғанына 30 жыл толып отыр. Осыған орай өтетін шаралар аз емес.
– Биылғы мерейтойлық жылда біз Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен егемендіктің отыз жылында қол жеткізген табыстарымыз бен жетістіктерімізді саралаймыз. Қазіргі болып жатқан қиындықтар, бүгінгі уақыттың сын-қатерлері еліміздің басты құндылығы – ұлтаралықдостыққа, сенім мен келісімге көлеңкесін түсіре, – деді Даниал Ахметов. – Осы кезеңде Қазақстан аса маңызды оқиғаларды бастан өткерді. Басқа өңірлермен қатар Шығыс Қазақстан облысында да ауқымды әлеуметтік-экономикалық өзгерістер болды. Алдағы уақыттарда да бола беретіні анық. Ең бастысы, халықтың өмір сүру сапасы жақсарды.
Тәуелсіздік жылдары жалпы өңірлік ішкі өнім көлемі 2,5 млрд теңгеден 5,2 трлн теңгеге дейін өсті. Ал, жалпы өңірлік өнім жан басына шаққанда 1,5 мың теңгеден 3,8 млн теңгеге дейін өсті. Бұл айтарлықтай зор көрсеткіш саналады.
Негізгі капиталға салынған инвестициялар 780 млн теңгеден 780 млрд теңгеге дейін ұлғайды, ал жұмыссыздық деңгейі 11 пайыздан 4,8 пайызға дейін төмендеді. Мұның өзі аймақ үшін үлкен жетістік саналады.
Жалпы өңірлік өнім көлемі 2,5 млрд-тан 5,2 трлн теңгеге өсті
Биылғы жыл – Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығы аталып өтілетін тарихи кезең. Бұл кезеңде Қазақ елі, мыңжылдық мәні бар маңызды оқиғаларды басынан өткерді. Еліміздің басқа аймақтарымен бірге, Шығыс Қазақстан облысы да ауқымды әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге қол жеткізді. Ең бастысы, өңір халқының тұрмыс-тіршілігі жақсарды. Тәуелсіздік жылдары ішінде шығысқазақстандықтар толағай табыстарға қол жеткіздін.
— Шығыс өңірі Тұңғыш Президент, Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев пен Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың бастамаларын табысты іске асырып, «Nur Otan» партиясының сайлауалды бағдарламасында қойылған міндеттерді абыроймен орындап келеді. Жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнім, 1,5 мың теңгеден 3,8 млн теңгеге дейін ұлғайды. Негізгі капиталға салынған инвестициялар, 780 млн-нан 780 млрд теңгеге дейін артты. Жұмыссыздық деңгейі 11-ден 4,8% дейін азайды. Жыл басынан бері облыста өнеркәсіп өнімінің көлемі 105,2%, ауыл шаруашылығы өнімі 105,2%, инвестиция 105%, құрылыс көлемі 106,2% өсті. Бұл, мемлекеттік бюджетке түсімді 138%, соның ішінде жергілікті бюджетке түсімді 136 % арттыруға мүмкіндік берді. Экономиканың өсуі, бизнесті қолдау шараларымен үйлесіп, еңбек нарығында тұрақтылықты сақтады. Орташа айлық жалақы 118 % өсіп, 216 мың теңгеге жетті, — деді бұл орайда облыс басшысы.
«Ұлы дала дала алтыны» көрмесі ұлыбританиялықтардың қызығушылығын оятты
Сонымен қатар Даниал Кенжетайұлы Шығыс Қазақстан облысында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстарының нәтижесі туралы да кеңінен әңгімелеп берді.
Аймақ басшысы атап өткендей, Шығыс Қазақстан облысының 60 мың экспонаты бар «Ұлы дала алтыны» көрмесі Ұлыбританияның Лондон қаласындағы музейге қойылып, ел халқының қызығушылығын оятқан.
Ел тарихының жаңа беттерін ашатын көрме әлемдік ғылыми қоғамдастықтың үлкен қызығушылығын тудырған. Экспозиция Қазақстанның мәдени мұрасын насихаттау үшін Лондондағы Фицуильям мұражайында ұсынылған. Бұл ШҚО-дағы археологиялық зерттеулердің өңірлік бағдарламасын іске асырудың арқасында мүмкін болып отыр.
— Бірнеше нысандардағы қазба жұмыстарына біздің белгілі археологтар ғана емес, ежелгі сақ дәуірінің мұрасына куә болуға ниеттенген басқа елдердің студенттері де қатысты. Табылған заттар металдарды өңдеу туралы білімдері бар және теңдессіз зергерлік шеберлікке ие болған көшпенділер өркениеті деңгейінің өте жоғары болғандығын аңғартады, — деді бұл орайда аймақ басшысы Даниал Ахметов.
«Ұлы Дала алтыны» көрмесіне қойылған 60 мың экспонаттың барлығы да әлемдік ғылыми қоғамдастықтың үлкен қызығушылығын тудырып, біздің еліміздің жаңа тарих беттерін ашуға мүмкіндік беретіні анық.
Құрама көрмеде Берелден (Катонқарағай ауданы) және Елеке Сазы қорғанынан (Тарбағатай ауданы) табылған экспонаттар қойылған. Британ қоғамының назарына ұсынылған артефактілерді Шығыс Қазақстанда, біздің дәуірімізге дейінгі жетінші-алтыншы ғасырлардағы сақ элитасының қорғандарынан қазақ археологтері тапты.
Фицуильям музейінде ұйымдастырылған «Ұлы дала алтыны» экспозициясы 30 қаңтарға дейін жұмысын жалғастырады. Көрме көрермендердің шынайы қызығушылығын тудыратыны анық. Өйткені ол тарихтың жаңа беттерін ашады. Британдық археологтер Шығыс Қазақстан аумағындағы қазба жұмыстарына қатысуға ниет білдірді. Екі елдің ынтымақтастығы тек осы экспозициямен шектелмейтіні анық.
Облыс әкімі атап өткендей, «Ұлы дала алтыны» – екі мемлекет арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға жасалған тағы бір үлкен қадам. Көрме мейірімділік пен өзара сыйластықтың жоғары деңгейін көрсетеді. Ол британдық ғылыми қауымдастықты ғана емес, ежелгі тарихтың барлық әуесқойларын біздің дәуірімізге дейінгі бірінші мыңжылдықта ұлы даланы мекендеген көшпелі сақтардың өркениетімен таныстырады. Экспозиция біздің ата-бабаларымыз жасаған нағыз жауһар туындыларды ұсынады. Бұл жұмыстар ежелгі сақтардың көшпелі мал шаруашылығы, тау-кен өндіру өнеркәсібі мен металлургия салаларында бірегей мәдениеті мен терең білімі болғанын айғақтайды.
Облыс басшысы Даниал Ахметов атап өткендей, біздің тарих ғылымдарының докторлары Зейнолла Самашев пен Әбдеш Төлеубаев үш томдық «Шығыс Қазақстанның ежелгі дәуірі», «Қазақстан тарихы» монографияларын дайындау мен басып шығаруға негіз болған жаңашылдық жасай алды.
Студенттер жатақханамен қамтылуда
ШҚО-да еңбек ресурстарын дайындау мәселесіне көзқарас айтарлықтай өзгерді. «Жас маман» жобасы бойынша базалық колледждер жанынан алты құзыреттілік орталығы ашылды, онда студенттер жаңа заманауи жабдықта практикадан өте алады. Жыл соңына дейін тағы 5 орталық ашылады. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бес әлеуметтік бастамасын іске асыру аясында студент жастардың өмір сүру жағдайларын жақсарту мәселелері шешілуде.
Аймақ басшысы Даниал Ахметовтің айтуынша, облыс көлеміндегі колледждерде жоспарланған жеті жатақхананың 1 520 орындық 5 жатақханасы пайдалануға беріліп, 488 орындық екі жатақхананың құрылысы жүргізілуде.
«Білікті маман» жобасы табысты іске асырылуда, бұған бес жылда түлектердің шетелдік жоғары оқу орындарына кетуінің 5 есе қысқаруы дәлел болады.
— Біздің балаларымыз 1856-дан 2000-ға дейін шетелге оқуға кететін. Бүгін олар өз орындарында қалуда. Себебі олардың 92-94% жұмысқа орналасады және өз облысының кәсіпорындарында жұмыс істеуді жалғастырады, олар жайлы жатақханаларда немесе ұсынылған басқа жерлерде тұрады. Сәйкесінше, оқыту сапасы артты. Біз ядролық салада білім ала бастағанымызға сенімдіміз және Серікбаев атындағы университетіміз Томскідегі Ресей университетіне қарағанда жоғары әлеуетке ие. Бізде ядролық индустрияның толық циклі бар. Айта кетейік, бір күн бұрын жылу бөлгіш құрамалар шығаратын зауыт іске қосылды. Бұл бүкіл ядролық тізбектің нәтижесі. Қазақстан осы бірегей нысанды пайдалануға бере отырып, ядролық өндірістің толық аяқтау циклына ие. Бүгінгі таңда әлемде көміртекті бейтараптық мәселесі туындағанын ескере отырып, көптеген адамдар атом энергиясына назар аудара бастайды. Қазақстан бүгінде әлемде ядролық станцияларға арналған отынның негізгі жеткізушілерінің біріне айналады, — деді Даниал Ахметов.
22 мың балаға арналған 1268 секция жұмыс істейді
Денсаулық сақтаудың маңызды факторларының бірі — салауатты өмір салты. Мемлекет басшысы бұқаралық және балалар спорт түрлерімен айналысу үшін жағдай жасау қажеттігін атап өтті, бұл ұлтты сауықтыруға мүмкіндік береді. Ол үшін 2025 жылға дейін кезең-кезеңімен облыстың жалпы білім беретін мектептерінде қосымша 3213 спорт секциясы ашылады. Бұл туралы облыс әкімі Даниал Ахметов нақты мысалдар мен тұшымды дәйектер келтіре отырып айтып берді.
Оның сөзінше, ағымдағы жылы 22 мың балаға арналған қосымша 1268 секция жұмыс істей бастады. Сонымен қатар спорт секцияларын жан басына қаржыландыру жүйесі енгізілді. Мұнымен қоса ағымдағы жылға мемлекеттік тапсырыс — 2 мың бала, 2025 жылға қарай — 15 мың бала.
— Осылайша, биыл балалар мен жасөспірімдердің жалпы санының 109 мыңы, немесе 56,4 пайызы, дене шынықтырумен және спортпен тегін айналысуға мүмкіндік алады. Өткен 2020 жылы 85 мың бала, немесе 44 пайызы, қамтылған. 2025 жылы біз 163 мың санға шығамыз, немесе балаларымыздың 78 пайызы спортпен және дене шынықтырумен айналысатын болады. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың алға қойған міндеттеріне сәйкес, спорттық инфрақұрылымды кеңейту жалғасады. Өткен жылы 6 нысан пайдалануға берілді. Биыл тағы 14 спорт нысан іске қосылады. Ең бастысы, нысандар үлкен елді мекендерде және 9 бұрынғы аудан орталықтарында салынуда. 2023-2025 жылдар ішінде бірқатар ірі спорт нысандарының құрылысы жоспарланған. Ағымдағы 2021 жылы біз спорттық инфрақұрылыммен қамтамасыз етудің 97 пайызына толықтай қол жеткізуіміз керек, — деп атап өтті аймақ басшысы Даниал Кенжетайұлы.
Сонымен қатар жоғары жетістіктер спортын дамыту шеңберінде келесі жылдан бастап халықаралық деңгейдегі спорт консультанттарын тарта отырып, басым түрлер бойынша жаттықтырушыларды оқыту жоспарлануда.
Сөз орайында айта кетсек, алдағы уақыттарда Шығыс Қазақстан облысында теннистен әлемдік деңгейдегі жарыстар өтетін болады. Салынып жатқан теннис орталығы осындай зор мүмкіндік бермек. Қазіргі күні құрлысшылар барлығын кестеге сай орындауда. Кешеннің терезелері панорамадан жасалған. Бұл ойын залына қосымша жарық береді.
Облыста үстел теннисі балалар мен аға буын арасында да сүйікті спорт түріне айналған.
Бұл спорт нысаны кәсіби түрде айналысуға және жоғары нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Оған міндетті түрде кәсіби жаттықтырушылар тартылатын болады. Жалпы, бүгінгі таңда бүкіл Қазақстан бойынша бұл орталықтың ешқандай баламасы жоқ. Спорт басқармасына жаттықтырушылар құрылыс алаңына барып, жабдықтарды таңдауға қатысуы үшін тапсырма берген. Бұл өте маңызды болып табылады. Сондай-ақ мұнда оңалту және физиотерапия үшін ең заманауи жабдықтармен жабдықталған спортшыларға арналған медициналық орталық болады.
Облыс орталығы Өскемен қаласындағы бұл орталық жергілікті тұрғындардың кәсіби және әуесқой спортпен шұғылдануына барлық мүмкіндік жасау үшін нағыз спорттық кластер пайда болғанын да атап өткен жөн.
2025 жылға дейінгі Инфрақұрылымды дамыту бағдарламасы аясында ірі инвестициялық жобалар іске асырылады
Даниал Ахметов өз сөзінде сонымен қатар өңірді дамытуда жол-көлік логистикасының сапалы болуы маңызды екенін де баса атап өтті. Биыл Өскемен мен Үржардағы әуежай алаңдары толықтай қайта жөндеуден өткізілді.
Енді ғимараттарын қайта жаңарту жоспарлануда. Сондай-ақ Зайсан қаласындағы әуежай жұмысын қайта жаңғырту да көзделген.
— Облыс орталығында қоғамдық көліктерді жаңарту жұмыстары жүргізілуде. Үш жыл ішінде отандық кәсіпорындар шығарған және мүгедек адамдарға бейімделген 60 автобус сатып алынады. Қазан айында алғашқы 13 автобус тұрғындарға қызмет көрсете бастады. 2025 жылға дейінгі Инфрақұрылымды дамыту бағдарламасы бойынша, жалпы инвестиция көлемі 218 млрд теңге болатын ірі инвестициялық жобалар іске асырылады. Атап айтқанда, Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір, Семей қаласында автокөлік көпірі, Өскемен және Семей қаласын айналып өтетін жолдар құрылысы. Республикалық, облыстық және аудандық маңызға ие автокөлік жолдарын дамытуға, сондай-ақ, елді мекендердегі көшелерді жөндеуге айтарлықтай қаражат қарастырылған. Бұл мақсатқа биылғы жылы – 57,5 млрд теңге бағытталды, — деді облыс басшысы.
ШҚО әкімінің мәліметінше, бір жылдың ішінде жергілікті маңызы бар автожолдардың жақсы жағдайдағы үлесі 85-тен 89% өсті. Аталмыш бағыттағы жұмыстар облыс әкімінің баса назарға алуымен алдағы жылы да осы қарқынмен жалғаса бермек.
Тұрғындарды әлеуметтік қолдау – басты назарда
Облыста көп балалы отбасылар үшін, оқушыларды мектеп формасымен, аяқ киіммен қамтамасыз ету және тамақтандыру қарастырылған. Көп балалы ата-аналар мектепке дейінгі мекемелерге ақы төлеуден босатылған. Аталған санаттағы отбасы балалары үшін техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінде тамақ пен жатақхана тегін.
Ағымдағы 2021 жылы 115 көп балалы отбасы жеңілдік шарттармен 248 млн. теңгенің шағын несиесін алды. Ал соңғы екі жылда оларға жалпы сомасы 803 млн. теңгені құрайтын 239 шағын несие берілді.
Сонымен қатар іске асырылып жатқан көп балалы отбасыларға баспана берудің кезеңдік бағдарламасы аясында кезекте тұрғандардың 40 пайызы 2021 жылға дейін тұрғын үймен қамтамасыз етілді.
Биылғы жылы 1250 отбасы баспаналы болады. Осы ретте 2017 жылдан бері кезекте тұрған көп балалы отбасылардың қатары 5 есеге өскенін айта кету орынды.
Мұнымен қоса, облыстағы көп балалы ата-аналар мектепке дейінгі мекемелерге ақы төлеуден босатылған. Аталған санаттағы отбасы балалары үшін техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінде тамақ пен жатақхана тегін.
Тұрғындарды әлеуметтік тұрғыдан қолдау шаралары аясында биылғы жылы 115 көп балалы отбасы жеңілдік шарттармен 248 млн. теңгенің шағын несиесін алды. Соңғы екі жылда оларға жалпы сомасы 803 млн. теңгені құрайтын 239 шағын несие берілді.
Үш ауысымды және апатты мектептер мәселесі толықтай шешілді
Соңғы бес жыл көлемінде облыста іске асырылып жатқан «Үштілді білім беруді дамыту» өңірлік жобасы аясында тілдік пәндер мұғалімдерінің кәсіби деңгейі артты. Соның нәтижесінде мұғалімдердің оқыту әдістемесін меңгеруі, 14-тен 89 пайызға, ал оқушылардың білім сапасы 53-тен 62 пайызға дейін артты. Бұл туралы облыс басшысы Даниал Ахметов нақты мысалдар келтіре отырып айтып берді.
Биыл орыс тілінде оқытатын мектептерде, практикалық қазақ тілін оқыту сапасын арттыруға бағытталған жобаның үш жылдық кезеңі басталады. Ол үшін экспериментке алынған облыстағы алдыңғы қатарлы 100 мектептің 200 мұғалімін практикалық қазақ тілін тереңдете үйретуге оқыттық.
— Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың Жолдауындағы атап көрсетілген, алға қойылған міндеттерді орындау үшін, биылдан бастап халықаралық пән олимпиадаларының жеңімпаздарына бір реттік сыйақы беру көзделген. Бағдарламалау бойынша білім сапасын арттыру мақсатында облыстың барлық 647 мектебінде оқушылар мен ұстаздар халықаралық стандарт бойынша IT бағдарламасын тереңдете оқиды. Оқушылардың ғылыми және Start-up жобаларын нақты түрде іске асыруға 2018 жылдан бері 23 млн теңгенің 25 гранты бөлінді. Бұл жұмыстар алдағы уақыттарда да дәл осындай қарқынмен жалғасын табады, — деді облыс әкімі Даниал Кенжетайұлы.
Сонымен қатар, ел Президентінің 2025 жылға дейін Қазақстанда 1000 мектеп салу туралы тапсырмасына орай, Шығыс Қазақстан облысында ескі шағын жинақталған, ағаштан салынған және мектепке арналмаған ғимараттардың орнына заманауи талаптарға сай 33 жаңа мектеп салу жоспарланған.
— Өңірде үш ауысымды және апатты мектептер мәселесі толықтай шешілді. Жыл соңына дейін Семей қаласының Степное кентінде 300 орындық және Восточное кентінде 1200 екі мектеп пайдалануға беріледі. Риддер қаласында 600 орындық мектептің құрылысы басталды. Келесі жылы тағы 6 мектептің құрылысы аяқталады. Балабақшалар мен мектептердегі қауіпсіздік біздің басты назарымызда. Барлық оқу мекемелері бейнебақылау, арнайы күзет жүйелерімен қамтамасыз етілген, «дабыл» түймелері, турникеттер, металл детекторлары орнатылуда, — деді Д.Ахметов.
Келесі жылы тағы алты мектептің құрылысы аяқталады. Осылайша, Семей өңіріндегі орта білім беретін мектептер бойынша орын жетіспеушілігі мәселесі біртіндеп шешімін табатын болады.
Агроөнеркәсіптік кешендер салынуда
Аймағымыздағы ауыл шаруашылығы жайына тоқталған облыс әкімі аталмыш сала бойынша оң динамика бар екенін айтты.
Мәселен, бүгінде өңірімізде өсімдік шаруашылығын дамыту бағдарламасы іске асырылуда, тиімділігі жоғары және жем-шөп дақылдары алқаптарын ұлғайта отырып, егістіктерді әртараптандыру жүргізілуде.
Ағымдағы жылы Шығыс Қазақстан облысы бойынша күнбағыстың егіс алқабы 40 мың гектарға, рапс – 3,7 мың гектарға, жүгері — 3,4 мың гектарға ұлғайды.
Сонымен қатар инвестициялық жобаларды іске асыру және су шаруашылығы объектілерін пайдалануға беру 2025 жылға қарай суармалы жерлердегі жем-шөп дақылдарының алаңын 28 мың гектарға (барлығы 296 мың гектар) ұлғайтуға мүмкіндік береді және олардың жалпы үлесі қазіргі таңда 21 пайызды құрайды.
Аграрлық сала бойынша тоқталар болсақ, қазіргі күндері Шығыс Қазақстанда ауыл шаруашылығы кооперавтивтерін құру жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Басты мақсат – жекеленген ауыл шаруашылықтарының басын қосып, бәсекеге қабілетті өнім шығару. Ірі агроқұрылымдарға мемлекет тарапынан барлық қолдау көрсетіледі.
Осы ретте бүгінде аймағымыз бойынша әсіресе өсімдік шаруашылығын дамытуға ерекше ден қойылып отыр. Соның ішінде күнбағыс өңдеу мен майлы дәнді дақылдардың түрін арттыруға баса назар аударылған. Соған орай, ірі өңдеу кәсіпорындары салынып, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді пайдаланудың жаңа бағдарламасы әзірленуде. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын арттыру үшін қытайлық серіктестермен белсенді жұмыс жүргізілуде.
Жалпы, соңғы екі жылда халықты жайылымдармен қамтамасыз етуде оң динамика байқалады. Мәселен, 2019 жылдың басында жайылымдарға қажеттілік 2,7 млн. гектарды құрады, ағымдағы жылдың қазан айында 1 млн. гектарға дейін қысқарды, оның ішінде аналық мал басы үшін 61,3 мың гектар, 306 елді мекенде.
Агроөнеркәсіптік кешенде екі ірі май экстракциялық зауыт салу көзделген, олардың біреуі пайдалануға берілді («QazaqAstyqGroup» ЖШС, қуаты — 300 мың тонна).
Қуаты жылына 300 мың тоннаға дейінгі мультикультураларды қайта өңдеу бойынша екінші комбинат келесі жылы іске қосылатын болады («Altyn Shyghys» ЖШС, Предгорное ауылы, Глубокое ауданы). Жобаларды іске асыру май-тұқымдарды өңдеу көлемін жылына 600 мың тоннаға, ал толық қуатына шыққаннан кейін 1 млн. тоннаға дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Осылайша, тек осы объектілерді іске қосу 2022 жылға қарай қайта өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын 4 есеге (64,2 млн, АҚШ долларынан 257 млн. дейін) ұлғайтуға мүмкіндік береді және елге қосымша валюталық түсімдер әкеледі.
Тұтастай алғанда, шикізаттық емес экспорт көлемін 2025 жылға қарай 3-тен 4 млрд-қа арттыру көзделуде.
Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік шарттар аясында
Бюджетке инвестициялық жүктемені төмендету мақсатында жалпы құны 98,6 млрд. теңге болатын 180 және концессия жобалары іске асырылуда, оның ішінде шарттар 129-дан 39,6 млрд. теңгеге жасалды.
МЖӘ аясында цифрлық жүйелер енгізілді, атап айтсақ, Семей және Өскемен қалаларында электрондық билеттеу, Өскемен қаласында «Сергек» фото-бейнетіркеу шаралары орын алды. Семей қаласында 74 жол қиылысын, 40 желілік учаскені (1390 камера) қамтитын осындай жоба іске асырылуда.
Түрік компаниясымен бірлесіп, Глубокое кентінде 5,7 млрд. теңгеге жылу көзінің құрылысы басталды.
Еуропа Қайта Құру және даму банкі желісі бойынша 75 млрд. теңгеге 12 бастама бойынша келісімшарттар мен келісімдер жасалды, 302 млрд. теңгеге 102 жобадан тұратын кредиттік портфель қалыптастырылды.
«Жанғыз Солар» ЖШС күн электр станциясының құрылысы бойынша жоба аяқталды.
Өскемен және Семей қалаларында жылумен, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңғырту бойынша үш жоба іске асырылуда.
Өскемен және Семей қалаларының көшелерін жарықтандыруды жаңғырту жұмыстары жүргізілуде.
Өткен жылдан бастап 15,5 мың шам ауыстырылды, ағымдағы жылдың соңына дейін 20,5 мың бірлік ауыстырылуға жатады. Бұл жобалар аясында барлығы 32 мың шам ауыстыруға жатады екен.
2025 жылы халықты орталықтандырылған сумен толық қамтамасыз ету жоспарланған
Бүгінгі таңдағы Шығыс Қазақстан облысында халықты орталықтандырылған сумен жабдықтау мәселесі 6 жыл ішінде айтарлықтай жақсарған. Қазір облыстағы көрсеткіш республика бойынша орташадан жоғары.
Жалпы, облысымызда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың тапсырмасы бойынша 2025 жылға қарай халықты орталықтандырылған сумен толық қамтамасыз ету жоспарланған. Бұл туралы кең көлемде айтып өткен облыс басшысы Даниал Ахметов нақты мысалдар да келтіріп өтті. Нақтылап айтар болсақ, облыста ағымдағы жылы 55,2 млрд. теңгеге 63 жоба іске асырылып, 48 нысан қолданысқа енгізілмек.
— 2015 жылдан бастап сумен жабдықтау объектілерін салу мен қайта құруды қаржыландыру көлемі 8 есеге, халықты орталықтандырылған сумен жабдықтау 85 пайыздан 96,5 пайызға дейін артқанын атап өткім келеді, — деді Даниал Ахметов.
Қала мен ауыл арасындағы жағдайды теңестіру үшін 2015 жылдан бастап 288 мың тұрғынды қамтитын 294 ауылда су құбыры салынған. 2025 жылға дейін 84 ауылдық елді мекенде су құбырын салу, 30 ауылда су құбырларын қайта жаңарту жоспарлануда. Бұл мақсатқа 75 млрд. теңге қаражат қажет екен.
— Біз шағын ауылдарда суды тазарту мен таратуға арналған блокты-модульді станцияларын орнаттық. Өткен жылы 51 станция орнатылған еді, ағымдағы жылы 52 және алдағы екі жыл ішінде осындай тағы 70 станция орнатылады, — деді аймақ басшысы.
Нәтижесінде ауыл халқын орталықтандырылған сумен қамтамасыз ету жыл соңына дейін 83,2 пайыздан 92,2 пайызға дейін артады, ал жалпы облыс бойынша халықтың таза сумен қамтамасыз етілуі 96,5 пайызды құрайды деп болжанып отыр.
Өскемен және Шүлбі ГЭС-і неге сатылып жатыр?
Биылғы жылдың басында Үкіметтің Өскемен және Шүлбі ГЭС-терін АҚ-ның жарғылық капиталындағы 100% мемлекеттік үлестерін сату бойынша екі кезеңдік процедуралар арқылы тендер өткізу туралы шешім қабылдаған.
Сондай-ақ стратегиялық екі нысан шетелдік инвесторлардың қолына берілетіні жөнінде соңғы кездері ақпарат тарады. Бұл туралы ШҚО әкімі Даниал Ахметов дәлелді жауап қайырды.
— Шешім Үкіметтен шығуы керек. Қазіргі таңда шешім туралы маған белгісіз. Мүмкін, жергілікті бизнесменге беріле ме, ол жағы белгісіз. Бірақ концептуалды маңызы бар екенін айтып өтейік: Қанша инвестиция біздің елге келеді. Ал жоғарыда атап өтілген гидроэлектрстанциялар 60 жыл бұрын салынған. Қазір өте үлкен жаңғырту жұмыстарын жасау керек. Оған қаржы қай жақтан келетіні жөнінде шешімді аз уақыттың ішінде Үкіметтен еститін боласыздар, — деп жауап берді Даниал Ахметов журналистер сұрағына.
Айта кетейік, бұл мәселе көпшіліктің талқысына түсіп, облыстағы екі бірдей гидроэлектр станциясының (ГЭС) жекенің қолына сатылу бойынша әр алуан пікір қайшылықтары да туындаған болатын.
Бұл орайда жергілікті тұрғындарды, облыс жұртшылығын қауіпсіздікпен қатар электр энергиясының болашақтағы бағасы да толғандыратыны анық.
«Азия Авто» зауытына жаңа сенімді инвесторлар табылды
Брифингте БАҚ өкілдерінің бірі аймақ басшысына «Азиа Авто» компаниясы мен оның қызметкерлерін жұмыспен қамту туралы да сұрақ қойды.
Облыс әкімінің айтуынша, «Азиа Авто» компаниясында жалпы саны 5000-ға жуық адам жұмыс істеген.
— Кәсіпорын да, біз де айтарлықтай қиын кезеңдерді бастан өткердік. Осы жылдың басынан бері 1969 адам жиналды. Біз қызметкерлерді жұмысқа орналастыру үшін жедел жұмыс істедік. Күн сайын жиналыс, отырыстар өткізіліп отырды. Алайда барлығы жақсы жағынан шешіліп, адамдар жұмысқа орналастырылды. Қазіргі уақытта барлығы жалақыларын толықтай алды, — деді Даниал Ахметов.
Облыс әкімінің айтуынша, нысан дайын. Тек заңдың процедуралардың аяқталуын күтіп отырған көрінеді.
Бүгінгі күні зауыттың жұмысын ары қарай жандандырып, өндіріс қарқынын өсіре алатын сенімді инвесторлар тобы да табылған.
Зайсандағы әуежайды қайта жаңғырту жоспарда бар
Аймақты дамытуда жол-көлік логистикасының сапалы болуы маңызды.
Облыс әкімі Даниал Ахметовтің айтуынша, Шығыс Қазақстанда республикалық, облыстық және аудандық маңызға ие автокөлік жолдарын дамытуға, сондай-ақ елді мекендердегі көшелерді жөндеуге ағымдағы жылы 57,5 млрд. теңге бағытталған.
Биыл Өскемен мен Үржардағы әуежай алаңдары қайта жөндеуден өткізілді. Енді ғимараттарын да қайта жаңарту жоспарланып отыр. Аймақ басшысының айтуынша, Зайсан қаласындағы әуежай жұмысын да қайта жаңғырту жоспарда бар.
Облыс орталығында қоғамдық көліктерді жаңарту жұмыстары жүргізілуде. Үш жыл ішінде, отандық кәсіпорындар шығарған және мүгедек адамдарға бейімделген 60 автобус сатылып алынған. Қазан айынан бастап алғашқы 13 автобус тұрғындарға қызмет көрсете бастады.
— 2025 жылға дейінгі Инфрақұрылымды дамыту бағдарламасы бойынша, жалпы инвестиция көлемі 218 млрд. теңге болатын ірі инвестициялық жобалар іске асырылады. Олар: Бұқтырма су қоймасы арқылы өтетін көпір, Семей қаласында автокөлік көпірі, Өскемен және Семей қаласын айналып өтетін жолдар құрылысы, — деді Даниал Ахметов.
— Бір жылдың ішінде жергілікті маңызы бар автожолдардың жақсы жағдайдағы үлесі 85 пайыздан 89 пайызға өсті, — деді аймақ басшысы.
Баламалы энергетика бойынша жетістік көп
Облыста осы жылдың өзінде Жарма ауданындағы жалпы қуаттылығы 30 МВт болатын 6 жел электр станциясының құрылысын аяқтау жоспарлануда. Ал өткен жылдардың қорытындысы бойынша, жаңартылатын энергия көздері нысандары өндірген электр энергиясының үлесі 1,9 пайыз, немесе жылына 9 641,37 млн кВт/сағат, бұл жылына жалпы өндіруден 9 641,37 млн кВт/сағатты құрайды. 2019 жылы тамыз айында Жарма ауданында қуаттылығы 30 МВт болатын күн электр станциясы сәтті пайдалануға берілген болатын. Жалпы құны 10 миллиард теңгеден асатын жоба шетелдік инвесторлардың көмегімен жүзеге асқан еді. Жанғызтөбе кентінің маңындағы 70 гектарға жуық жерде 2700 панель күн қызуынан электр қуатын алады. Жаз айларында күніне 200 мың киловатт сағат өндірілсе, қыста екі есеге азаяды екен. Қазіргі таңда жел электр станциясы тиімділігі дәлелденіп отыр.
Облыс басшысы Даниал Ахметов сөз орайында биыл қуаты 25 МВт болатын Тұрғысын ГЭС-1 нысаны пайдалануға берілетінін айтты.
Бұл — баламалы энергия көздерін дамытуда ғана емес, өңір тұрғындары үшін жаңа жұмыс орындарын ашуға жасалған маңызды қадам. Баламалы энергетиканың тағы бір табысты мысалы ретінде, жоғарыда атап өткендей, Жарма ауданындағы күн электр станциясының жұмысын айтуға болады. Бұл жоба өзін толықтай ақтады деуге негіз бар.
Жалпы, өңірде мұндай мәселелерге үлкен көңіл бөлініп, жобалар облыстық және республикалық деңгейде қолдау табуда.
Жалпы, облыста жалпы қуаттылығы 2323 МВт болатын 9 электр станциясы бар, бұл Қазақстанның барлық энергетикалық қуаттылықтарының 10,6 пайызын құрайды. Ертіс өзеніндегі үш ГЭС ұлттық маңызы бар статусқа ие және Қазақстан Республикасының барлық энергетика кешенінің тұрақты әрі сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Маңызды мемлекеттік бағыттардың бірі Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдаманы іске асыру болып табылады.
Ауыр санаттағы тікұшақтар тек Шығыс Қазақстанда ғана бар
Даниал Ахметов сонымен қатар брифинг барысында тікұшақты жалға алу бойынша мемлекеттік сатып алуға да дәйекті түсініктеме берді.
Бұл ретте Даниал Кенжетайұлы ШҚО-да жалғыз ғана тікұшақ компаниясы бар екенін және оның бүкіл аймаққа қызмет көрсететінін атап өтті. Сонымен қатар аталмыш компания кейде басқа да бірқатар аймақтарға көмектеседі екен.
— Сондықтан да бұл жерде бәсекелестік орта жоқ. Әзірге бұл мүмкін емес, өйткені ауыр санаттағы тікұшақтар тек ШҚО-да ғана бар. Мақсаттары мен міндеттері – жасыл желектерді қорғау. Қазақстан ормандарының 40 пайызы Шығыс Қазақстанда, көптеген өрттер тек тікұшақпен ғана локализацияланып, қауіптің беті қайтады. Екіншісі – авиамедицина мәселесі. Бүгінде топырақты жерлерде отыра алатын бірде-бір ұшақ жоқ. Мысалы, Өскемен мен Үржар арасындағы қашықтық — 660 шақырым, Өскемен мен Зайсан арасындағы қашықтық, мысалы, Шілікті кентімен — 720 шақырым. Сондықтан бұл тікұшақтар ең алдымен облыс тұрғындарының денсаулығын қорғау үшін және облысымыздың табиғи екпелерін қорғау үшін пайдаланылады, — деді әкім.
Брифингте аймақ басшысы БАҚ өкілдері тарапынан қойылған бірқатар сауалдарға жауап берді.
Әзірлеген Қуаныш ЖОЛЫМБЕТ,
«Семей таңы»
