Есірткі қармағына бір іліндірген соң торға түскен балықтай қанша бұлқынғаныңмен қайтып құтылу екі талай — кесел. Көкнәр, апиын, наша тарту сынды әдеттер бүгінде жастарды көктей орып, жуадай солдырып жүр.
Әлемнің көп елдерінде тамырын тереңге жайған есірткі бизнесінің жолын кесу – қазіргі күннің ең өзекті мәселелерінің бірі. Онымен күреске біздің мемлекетіміз де үлкен көңіл бөлуде. Себебі Еуразия жолдарының қиылысында орналасқан Қазақстанның геосаяси жағдайы есірткі тасымалдау үшін транзиттік дәліз ретінде қолайлы.
ҚР ішкі істер министрлігі басқа мемлекеттік органдармен бірлесіп «Нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің 2023-2025 жылдарға арналған кешенді жоспарын» да әзірледі. Оның нәтижесінде өткен жылы еліміздегі есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл бөліністерінің қызметкерлері 81 есірткі жарнамалау, 448 интернет арқылы есірткі сату фактісін анықтаған. Интернет және әлеуметтік желілер арқылы есірткі саудалаған 572 күдікті, сегіз чат-бот әкімшісі, 160 оператор, буып-түюші мен жасырушы, 356 есірткі курьері және есірткі сайттарының мекенжайлары бар граффити салған 16 адам ұсталып, есірткі және психотроптық заттардың таралуы туралы ақпаратты қамтитын контенті бар 6062 сайт пен басқа ресурстар бұғатталыпты. Ал Абай облысы прокуратурасының сотқа дейінгі тергеп-тексеру және қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалау басқармасы бастығы Дәулет Кенжебековтің айтуынша, есірткі саудасына қатысты жыл басынан Абай облысында 77 қылмыстық құқық бұзушылық тіркелген.
Аймақта нашақорлықпен күрес жүйелі түрде жүргізіліп келе жатқанымен, есірткіге еліп, тәуелді болып қалушылар аз емес. Өкінішке орай, бүгінде есірткінің синтетикалық түрлері де көбейген. Бұл орайда Абай облысы Полиция департаментінің қызметкерлері қырағылық танытып, есірткі саудасының алдын алуда қарқынды жұмыс істеп, есірткі бизнесімен айналысатын қылмыскерлерді құрықтауда.
Мәселен, 21 ақпан күні Абай облысының полицейлері арнайы жедел-іздестіру іс-шаралары аясында есірткіні ірі көлемде сақтаған адамды ұстап, 2 келі марихуана тәркілеген болатын.
Алматы-Өскемен автотрассасының 850 шақырымында жедел уәкілдер патрульдік полиция ротасы қызметінің инспекторларымен бірлесіп тыйым салынған заттарды тасымалдады деген күдік бойынша УАЗ көлік құралын тоқтатып, тінту жүргізді. Нәтижесінде 30 жастағы жолаушының күртешесінің қалтасынан белгілі бір иісі бар қоңыр-жасыл түсті өсімдік тектес заттың қағаз бумасы табылды. Сараптама қорытындысына сәйкес ер адамнан алынған зат кептірілген марихуана екені анықталды.
Аталған оқиға бойынша ҚР қылмыстық кодексінің 296-бабы бойынша «Есірткі, психотроптық заттармен, сол тектестермен өткізу мақсатынсыз заңсыз жұмыс істеу» бойынша қылмыстық іс қозғалды.
Ақпан айының басында Абай облысы Полиция департаменті «Тосқауыл» республикалық жедел-профилактикалық іс-шарасын өткізіп, 12 құқық бұзушылық анықталды. Заңсыз айналымнан 1,5 келіден астам түрлі есірткі, соның ішінде марихуана мен гашиш тәркіленіп, қылмыстарға қатысы бар 10 адамды ұсталды.
Ал өткен жылы жедел-іздестіру іс-шараларын жүргізу кезінде департаменттің есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері Бесқарағай ауданының криминалдық полиция бөлімімен бірлесіп Жыланды кентінің 32 жастағы тұрғынын ұстады. Тұрғын үйді тінту барысында ерекше иісі бар қара-жасыл түсті өсімдік тектес заттары бар бес полиэтилен пакет, көміртегі бар екі пластикалық бөтелке табылған.
Сараптама нәтижелері көрсеткендей, тәркіленген зат жалпы салмағы 78,18 грамм болатын кептірілген марихуана екені анықталып, ҚР Қылмыстық кодексінің 296-бабының 2-бөлігімен қылмыстық іс қозғалған.
Бұдан бөлек, өткен жылы Абай облысының полицейлері синтетикалық есірткі заттарын бетбелгі арқылы заңсыз сатумен айналысқан жігітті ізін суытпай ұстады. 35 жастағы Тараз қаласының тумасының ұялы телефонын зерделеу кезінде оның облыс орталығында 50-ден астам синтетикалық бетбелгі қойғаны анықталып, жалдамалы пәтерін тінту барысында ақ түсті ұнтақ заты бар полимерлі пакет табылған. Сараптама қорытындысына сәйкес, бұл жалпы салмағы 218,8 граммнан асатын «Мефедрон» психотроптық заты болып шыққан.
Сондай-ақ былтыр Абай облысының Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері Алматы облысындағы есірткі зертханасын жойды. Жедел іс-шаралардың нәтижесінде «Telegram» арнасын пайдалану арқылы жерасты бизнесін ұйымдастырған 3 адам ұсталды. Ақпан айының басында сотқа дейінгі тергеу барысында полиция жеткізілім көзін анықтап, Алматы облысында марихуана өсіру бойынша фитолабораторияның қызметі тоқтатылды. 31 жастағы күдіктінің тұрғылықты жерін тінту кезінде полиция қызметкерлері бөлмедегі пластикалық шелектердегі үш құмыра қарасораны, сондай-ақ басқа да қажетті құрылғыларды тауып, тәркіледі.
Құқық қорғау қызметкерлері қала тұрғындарын зиянды әдеттерден бас тартып, салауатты өмір салтын ұстануға шақырады. Есірткі заттарын заңсыз сақтағаны, өткізгені, өсіргені және контрабандасы үшін қылмыстық жауапкершілік қарастырылғанын үнемі ескертіп те келеді.
Аймағымызда есірткі құралдарының заңсыз айналымымен байланысты қылмыстардың алдын алып, жолын кесу бағытындағы шаралар жүйелі түрде жүргізілуде. Мәселен, жыл басында Абай облысы Полиция департаментінің Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы және Кинологиялық қызмет орталығының қызметкерлері “Қазпошта” АҚ облыстық филиалына барып, арнайы оқытылған қызметтік-іздестіру итінің көмегімен жөнелтуге дайын заттарды тексерді. Жүргізілген профилактикалық тексеру нәтижесінде “Қазпошта” АҚ филиалында күдікті заттар анықталған жоқ. Бұл бағыттағы жұмыстар күн сайын жүргізілуде.
Осы орайда айта кетейік, жыл басында ҚР ІІМ-нің Кинологиялық орталығы тарапынан Абай облысына бельгиялық “Малинка” тұқымының 4 қызметтік-іздестіру иті бөлінді. 1 наурыз бен 1 мамыр аралығында «Есірткі заттарын іздеу» мамандығы бойынша даярлықтан өту жоспарына сәйкес «Тор» атты қызметтік-іздестіру иттерінің бірі Абай облысы ПД кинологиялық қызмет орталығының инспектор-кинологымен бірге Алматы қаласында орналасқан Кинологиялық орталығында дайындықтан өтуде. Дайындық жануарлардың есірткі іздеу дағдыларын дамытуға және жақсартуға көмектесетін әртүрлі жаттығуларды қамтиды.
— Соңғы уақытта елімізде нашақорлар айтарлықтай «жасарған». Қазіргі таңда жасөспірімдердің есірткіге тәуелділігінің алдын алуға көңіл аудару аса маңызды болып отыр. Абай облысы Полиция департаментінің Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері аймақтағы оқу орындарында барып, жүйелі түрде дәрістер өткізеді. «Есірткіге қарсы спорт» ұранымен спорттық шаралар да ұйымдастырылып тұрады. Біз жасөспірімдер арасында салауатты өмір салтын кеңінен насихаттаймыз, есірткіге қарс ытүрлі акциялар өткіземіз. Мәселен, өткен жылы күз айында Семейде есірткі құралдарының жарнамасы белгілеген жазулардың жою бойынша кең ауқымды акция өтіп, оның аясында есірткі жарнамасы бар 100-ге жуық граффити жазулары жойылды,- дейді Абай облысы Полиция департаментінің есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының аса маңызды тапсырмалар жөніндегі аға инспекторы, полиция подполковнигі Гаухар Еспаева.
Есірткі – әлемдік деңгейдегі проблема. Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметтеріне сүйенсек, елімізде 18,5 мыңнан астам нашақор тіркеуде тұр. Оның ішінде 1,5 мыңы әйел, 94-і жасөспірім екен. Бірақ бұл нақты тіркеуде тұрғандардың саны ғана. Шынтуайтына келгенде олардың саны бұдан бірнеше артық. Ал әлемде нашақорлар саны 275 миллионға жеткен. Осылайша, жыл сайын есірткі 500 мыңнан астам адамның өліміне себеп болып отыр.
Елімізде есірткімен күреске ерекше назар аударылып отыр. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев та халыққа Жолдауында есірткінің, оның ішінде синтетикалық есіркінің таралуы жас ұрпақтың болашағына үлкен қауіп төндіретінін атап өткен болатын.
— Есірткі – бұл адамның көңіл-күйін, сана-сезімін, мінез-құлқын бұзатын тиым салынған химиялық зат. Ол тікелей санаға, миға әсер етеді. Әдетте, есірткі пайдалану қызығушылықтан басталады. Бірақ бір рет дәмін татып көрген адам оған бір-ақ күнде тәуелді болып қалады. Сондықтан жастар арасында нашақорлық кең тарап келеді. Себебі олар есірткінің көмегімен қиындықтарды жеңіп, өмірдің ащы шындығынан алыстағылары келеді. Бірінші рет татып көргенде ләззат алып, әрі қарай тәуелді болып, соны іздеумен болады. Сөйтіп, қас-қағым сәтте нашақорға айналады. Жанұядағы ата-ана мен баланын арасында өзара түсініспеушілік, немқұрайлылық немесе ата-ана арасындағы жиі ұрыс-керістер — мұның бәрі есірткіге бой ұруға себеп болады. Жалпы, есірткінің адам өміріне тигізер зардабы шаш етектен — өмір жасы қысқарады, айналасындағы адамдарға кесірін тигізеді, өз ортасында да сыйы кетеді. Сондықтан қоғам мен әлеуметтік орта бұл кеселмен күресуде өз ықпалын тигізуі қажет,- дейді Гаухар Еспаева.
Нашақорлық – әлемдік трагедия, әлеуметке ортақ проблема. Миллиондаған өмірлерді жалмаған бұл ауру өз ауқымы жағынан дүниежүзілік соғыстармен тең. Оның қасіреті туралы қаншама айтылып жүрсе де, азаймай отыр. Сондықтан онымен күресте баршамыз жұмыла атсалысуымыз қажет.
Есірткі құралдарының және психотроптық заттардың заңсыз айналымымен шұғылданатын тұлғалар туралы қандай да бір ақпарат білсеңіз, Абай облысы Полиция департаментінің есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының сенім телефонына 8-747-877-16-69 қоңырау шалыңыз.