Семей қаласының Шәкәрім атындағы университетінің оқытушысы, үш тілді жетік меңгерген жас ғалым Әсемгүл Байқадамова жеке өзінің және бірлесіп жазған 50-ден астам ғылыми еңбектің, оның ішінде бір патенттің авторы. Бүгінде электрофизикалық және радиациялық өңдеу әдістеріне негізделген ұзақ мерзімді сақтау жағдайында тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесін зерттеп жүр.
Әсемгүл Мәдениетқызы Бесқарағай ауданы Ново-Николаевка ауылының тумасы. Алты жасынан отбасымен Семей қаласына көшіп келіп, шаһардағы №34 мектепте білім алыпты. Орта мектепті тамамдаған соң 2010 жылы Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетіне «Азық-түлік өнімдерінің технологиясы» мамандығы бойынша оқуға түседі.
2016 жылы «Тағам қауіпсіздігі» мамандығы бойынша магистратураны аяқтап, 2018 жылы PhD докторантураға тапсырады. 2021 жылы «Ет және сүйек пастасын пайдалана отырып, ет өнімдерінің тағамдық қауіпсіздігін қамтамасыз ету» тақырыбында докторлық диссертациясын сәтті қорғап шықты.
Әсемгүл 2015 жылы академиялық ұтқырлық шеңберінде Болгария мемлекетінің Пловдив қаласында Тамақ технологиялары университетінде бір семестр бойы оқыды. Содан бері ғылыми-зерттеу қызметімен белсенді айналысып жүр. Scopus жүйесі бойынша Хирш индексі 3-ке тең.
Осы уақытқа дейін жеке өзінің және бірлесіп жазған 50-ден астам ғылыми еңбегі жарық көріпті. Оның ішінде 3 патент, журналдарда 8 мақала, 2 аналитикалық шолу, 4 монография, Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті ұсынған басылымдар тізбесінде 15 ғылыми мақаласы жарық көрді, халықаралық және республикалық конференцияларда 15-тен астам тезис-баяндама жасады.
— Мен оқушы кезімнен математика, физика, химия пәндеріне бейім болдым. Сондықтан болашақ мамандығымның нақты бір ғылым саласымен байланысты болатыны анық еді.
Ғылымға деген қызығушылығымды оятқан «Азық-түлік өнімдерінің технологиясы» кафедрасының профессоры, т.ғ.к. Бақытгүл Қажкенқызы болды. Ол кісі маған ғылыми магистратураға түсіп, ғылыми-зерттеумен айналысуға кеңес берді,- дейді Ә.Байқадамова.
Әсемгүл Мәдениетқызы 2015-2016 жылдар аралығында ҚР БҒМ-нің «Жаңа тағам өнімдері мен тағамдық қоспалардың инновациялық технологияларын жасай отырып, ұн тартудың қайталама шикізатын – бидай ұрығын кешенді өңдеу» гранттық жобасын, 2018-2020 жылдар аралығында «Жергілікті табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және биологиялық құндылығы жоғары тамақ өнімдерінің ассортиментін кеңейту мақсатында өсімдік шикізатын кешенді өңдеу», 2021-2022 жылдар аралығында ҚР АШМ-нің «Функционалды ет өнімдерін өндіруде ірі қара мал мен құстың қайталама шикізатын өңдеудің ресурс үнемдейтін технологиясын әзірлеу» гранттық жобаларын жүзеге асыруға қызу атсалысады.
2022 жылдың қыркүйегінен бастап «Ет өнімдерін өндіруде пайдалану және олардың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ірі қара малдың еті мен сүйек шикізатын қалдықсыз өңдеу технологиясы» тақырыбы бойынша гранттық қаржыландыру жобасын жүзеге асыруда. Сонымен қатар өткен жылдың қараша айынан бастап «Электрофизикалық және радиациялық өңдеу әдістеріне негізделген ұзақ мерзімді сақтау жағдайында тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесін әзірлеу» бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру жобасының ғылыми қызметкері.
— Шәкәрім университетіне оқуға түскенде еңбек жолымды ұстаздықпен, ғылыми ізденіспен байланыстырамын деп ойламаған едім. Білікті профессорлық-оқытушылық құрамның арқасында өзімді осы саладан таптым. Факультет пен университет ғалымдары мақсаттарыма қол жеткізуге әрқашан қолдау көрсетіп, көмектеседі,- дейді Әсемгүл Мәдениетқызы.
Конрад Аденауэр атындағы Sur Place Қорының стипендиаты Ноттингем университеті (Ноттингем қ., Ұлыбритания), Азық-түлік технологиялар университеті (Пловдив қ., Болгария), Федералды Алтай агробиотехнологиялар ғылыми орталығы (Барнаул қ., Ресей) сияқты халықаралық серіктестермен ынтымақтастықта жұмыс істейді.
Жас ғалым 2019 жылдың 30 маусымы мен 12 шілдесі аралығында Германияның академиялық алмасу қызметі – DAAD гранты аясында Гумбольдт атындағы Берлин университетінде «Food Berlin – Sustainable Diets» курсынан өтсе, 2023 жылы Erasmus+ ұтқырлық гранты аясында халықаралық апталыққа қатысқан.
Магистратураны тамамдаған соң Әсемгүлдің еңбек жолы осы қара шаңырақта басталады. Ғылыми жұмыстардан бөлек, 2016 жылдан 2021 жылға дейін білім алуды жалғастыру факультетінің жоғары деңгейлі жетекші маманы лауазымында қызмет атқарды.
2022 жылдан бүгінге дейін Коммерцияландыру және инновациялар орталығының басшысы. Осы жылы жас ғалымның «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы – 2022» атағын жеңіп алғанын да айта кеткен жөн.
— Жас ұстаздар мен ғалымдарды қолдауға бағытталған мемлекеттік саясаттың арқасында білім мен ғылым саласында түрлі бағдарламалар жүзеге асуда. Шәкәрім университетінде де өз-өзіңді дамытуға барлық жағдай жасалған. «ЖОО-ның үздік оқытушысы» байқауы оқу барысындағы және ғылыми қызметтегі жетістіктерді де ескереді. Ғылыми жетекшім, профессор, т.ғ.д. Айтбек Қалиұлы Кәкімовтің қолдауымен ғылыми қызметте жоғары нәтижелерге қол жеткіздім. Ұстазымның жетекшілігімен PhD докторы дәрежесін алдым, ғылыми жобамды қаржыландыру мақұлданды. Кафедрадағы және жалпы университеттегі оқыту шарттарының арқасында оқытушылық тәжірибем қалыптасты,- дейді кейіпкеріміз.
Әсемгүл Мәдениетқызы университеттегі ғылыми-танымдық және қоғамдық іс-шараларды ұйымдастыруға да белсенді қатысады. Осы уақытқа дейін білім беру жүйесін бақылау бойынша көптеген комиссиялардың мүшесі болды.
Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарындағы ғылыми қызметкерлердің баспана сатып алуларына арналған несие бағдарламаның арқасында биыл Әсемгүл Семей қаласынан пәтер кілтіне де ие болыпты.
Жас болса да «ақырын жүріп, анық басып» өмірден өз орнын айқындап үлгерген Әсемгүл Мәдениетқызы еңбек ұжымы мен студенттері арасында үлкен құрметке ие. Әріптестері жас ғалымды адалдығы мен нақтылығы, еңбекқорлығы мен жауапкершілігі үшін жоғары бағалайды. Сөзі мен ісі нық маман тәртіп жақсы көреді және студенттерінен де соны талап етеді.
— Алдағы жоспарым — халықаралық ынтымақтастықты және ғылыми зерттеулерді тәжірибеде қолдануды дамыту, сондай-ақ біліктілігімді арттыру,- деп сөзін түйіндеді Әсемгүл Мәдениетқызы.
