"Семей таңы" газеті
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
PDF нұсқа
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
"Семей таңы" газеті
PDF
Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау

КӨШЕ АТАУЛАРЫ ҚАШАН БІР ЖҮЙЕГЕ ТҮСЕДІ?

11.01.2017
14
Қаралды
Facebook-ке бөлісуWhatsapp-қа бөлісуTelegram-ға бөлісу

Бүгінде жер-су, елді мекен атауларының төңірегінде қордаланып қалған мәселе жетерлік. Ауыл, қала атаулары былай тұрсын, көше атаулары да ала-құла жазылып, бір қалыпқа түспегені жасырын емес. Оның үстіне кейінгі кездері көшелерге елге еңбегі сіңбеген, беймәлім адамдардың аттарының берілуі жайлы да баспасөзде жиі айтылып жүр. Жалпы, көшелерге ат беру қоғамның әр саласын дамытуға сүбелі үлес қосқан, елін-жерін жаудан қорғауда еңбегі сіңген бабалар мен отаншыл, елжанды азаматтарды ел есінде мәңгі сақтау мақсатын көздейді. Бүгінгі мақаламыз көше атаулары мен олардың жазылу реті жайлы болмақ.

Тәуелсіздік алғанымызға ширек ғасыр толса да, Алаштың рухани астанасы саналатын Семей шаһарында көше атаулары ретке келтірілмеген. Көше атауларын жазудағы ала-құлалықты тақтайшаны жасаған адамның қиялына қарай бір жерде үлкен, бір жерде кішкентай әріптермен жазылып жүргенін көріп жүрміз. Тіпті түрлі түсті боялып, сан алуан оюмен өрнектелгендері де аз емес. Бір қарағанда, бұлай жазылғаннан еш өрескелдік байқалмағанымен, әр үйдегі көше атаулары тасқа жазылғандай анық болғаны жөн-ақ. Айталық, көшенің атауынан кейін жазылатын «көшесі» сөзі «көш.», «к.», тіпті «к-сі» деп жазылып жүргенін көзіміз көрді. Бір сөзбен айтқанда, бірізділік жоқ. Осыдан-ақ жалпы еліміз бойынша көше атауларын жазудың бірыңғай үлгісін енгізу қажет екенін түсіну қиын емес. Барлық көшелердің аттарының жазылу үлгісі, түсі, өлшемі бірдей болса, көлік жүргізушілеріне де, сырттан келген қонаққа да анық, түсінікті болып, қарапайым халықтың да көзінде жатталар еді. Оның үстіне бұл мемлекеттік тілге деген құрметтің белгісі болар ма еді.

Бұл айтылғандарға орай қосар ойымыз — көше атаулары жазылған аншлагтар алдын ала қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімімен келісіліп ілінсе, жергілікті билік тарапынан арнайы қаржы бөлініп, аншлагтар дұрысталып, жаңадан жасалса деген тілегіміз бар. Бұған қоса бұрын  аты-жөндері қысқартылып, атаулары түрлі нұсқада жазылғандары дұрыс жүйеге түсірілуі керек. Сондай-ақ  орысша, қазақша атаулары және ескі, жаңа атаулары қатар ілінген аншлагтар да бар. Айта кету керек, мұндай қателіктерді, негізінен,  жекелеген тұрғындардың жеке иеліктегі үйлеріне өздері жасап іліп қойған тақтайшалардағы көше атауынан ұшырастыруға болады.

Ескі, жаңа атау демекші, Семей шаһарында көше атаулары жазылған тақтайшалардың жанында ескі атаулардың да сақталып қалуы көңілге кірбің ұялатады. Айталық, қаламыздағы Абай көшесінің атауымен қатар тұрған «Советская» деген ескі атауын да көрсетіп қойған. Сол сияқты Айткеш Ибраев көшесінің бойында да ескінің қалдығы «ул. Карла Маркса» деген атауды сақтап қойғандар бар. Бұл аз десеңіз, «Семей таңы» газетінің алғашқы редакторларының бірі болған Мәннан Тұрғанбаев атындағы көшеде де бұрынғы «ул. Борцов революции» атауы тайға таңба басқандай көрсетілген. Бұл — біз айтып отырған ескі атаулардың қатар жазылып жүрген бірлі — жарымы ғана. Шын мәнінде, мұндай жайттар қалада жетіп артылады.

Иә, тілдің қолданысын толық қадағалау кезек күттірмейтін мәселе екені айдан анық. Елімізде есімдері елеусіз қалып бара жатқан көптеген тұлғалардың атына көше беру мәселесі де өзекті. Мәселен, облыс орталығын айтпағанның өзінде, Семей қаласында жалпы саны 1042 көше болса, оның 280-і ғана мемлекеттік тілде екен. Бұл қаладағы барлық көшенің 37 пайыз ғана қазақ тіліндегі атауға ие. Бұл — кеңес дәуірінің құшағынан шыққаннан бергі тәуелсіз елімізде атқарылған жұмыстар реті. Біздіңше, қордаланған көшелер атауын реттеуде бұл көрсеткіш тым аз. Әрине, еш нәрсенің де бірден жүйеленіп кетпейтінін түсінуге болады. Дегенмен барлығын уақыт реттейді деп қарап отыра берсек, алысқа шаппасымыз анық.

Жалпы, қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің деректерінше, Семей қаласы аумағында барлығы 1270 геонимдер (көшелер, тұйық көшелер, кварталдар, шағын аудандар) тіркелген екен. Оның ішінде 357-сі мемлекеттік тілде болса (29,8 %), 584-і қайта атауға жатады. Яғни, қала бойынша геонимдердің 46,0%-ы қайта атауға жатады деген сөз. Бұл дегеніңіз қала аумағындағы барлық геонимдерді мейлінше жүйелеп, біріздендіру қажеттігін көрсетеді. Сөзіміздің түйіні ретінде айтарымыз: ономастика саясаты ең алдымен мемлекет тәуелсіздігіне, ел мен жерді ұлықтау идеясына қызмет етуі тиіс.

Асан МЫРЗАХАН,

«Семей таңы»

Ұқсас жаңалықтар

Абай облысының оқушылары халықаралық форумда Қазақстанды таныстырады

08.07.2025
Абай облысының оқушылары халықаралық форумда Қазақстанды таныстырады

Semeytany.kz – Беларусь елінің Минск облысында өтіп жатқан «Достастықтың балалары» атты халықаралық мәдени-танымдық форумға Абай облысының оқушылары қатысуда. Шара 7–16...

Толығырақ...Details

Абай облысы Қытайлық инвесторлармен жаңа қала салуды жоспарлап отыр

08.07.2025
Абай облысы Қытайлық инвесторлармен жаңа қала салуды жоспарлап отыр

Semeytany.kz – Абай облысының әкімі Берік Уәли Қытайдың Xinjiang Huayuan Holding Group Co. Ltd корпорациясының басшысы Ли Цзюнь бастаған делегациямен...

Толығырақ...Details

Облыс әкімі Семейде әлеуметтік дүкендер санын арттыруды тапсырды

08.07.2025
Облыс әкімі Семейде әлеуметтік дүкендер санын арттыруды тапсырды

Semeytany.kz – Абай облысының әкімі Берік Уәлидің төрағалығымен өткен кеңейтілген аппараттық кеңесте әлеуметтік маңызы бар азық-түлік бағасының өсуіне жол бермеу,...

Толығырақ...Details

Берік Уәли: Ауылдағы медициналық нысандар толық дайын күйінде пайдалануға берілуі тиіс

08.07.2025
Берік Уәли: Ауылдағы медициналық нысандар толық дайын күйінде пайдалануға берілуі тиіс

Semeytany.kz – Абай облысында өңір басшысы Берік Уәлидің төрағалығымен өткен кеңейтілген кеңесте бірқатар маңызды мәселе көтерілді. Оның ішінде квазимемлекеттік сектордағы...

Толығырақ...Details

Семейде мүлік салығы өсті: жаңа мәртебе – жаңа талаптар

08.07.2025
Семейде мүлік салығы өсті: жаңа мәртебе – жаңа талаптар

Semeytany.kz – Абай облысында мүлік пен жер салығының мөлшері артты. 2024 жылға арналған төлем мерзімі 1 қазанға дейін белгіленген. Бұл...

Толығырақ...Details

«Ауыл мектебі – сапа алаңы» республикалық жобасына 1,5 мың мектеп қосылады

08.07.2025
«Ауыл мектебі – сапа алаңы» республикалық жобасына 1,5 мың мектеп қосылады

Қазақстанда мектептердің 70%-ға жуығы ауылдық жерлерде орналасқан және көпшілігі шағын жинақты мектептер болып табылады. Қала мен ауыл мектептері арасындағы білім...

Толығырақ...Details

Жаңалықтар

35 жылдан кейінгі жаңару: Семейдегі жылу желісіне жаңа дем берілді

16 часов бұрын

Абай облысының оқушылары халықаралық форумда Қазақстанды таныстырады

1 день бұрын

Абай облысы Қытайлық инвесторлармен жаңа қала салуды жоспарлап отыр

1 день бұрын

Облыс әкімі Семейде әлеуметтік дүкендер санын арттыруды тапсырды

1 день бұрын

Берік Уәли: Ауылдағы медициналық нысандар толық дайын күйінде пайдалануға берілуі тиіс

1 день бұрын

Семейде мүлік салығы өсті: жаңа мәртебе – жаңа талаптар

1 день бұрын

«Ауыл мектебі – сапа алаңы» республикалық жобасына 1,5 мың мектеп қосылады

1 день бұрын

Шекарадан жанармай мен ірі көлемдегі ақша алып өтпек болғандар ұсталды

1 день бұрын

Президент Астана күнімен құттықтап, елорданың ел дамуындағы рөліне тоқталды

4 дня бұрын

Бесқарағайдағы спорт мектебі күрделі жөндеуден өтеді – облыс әкімі

5 дней бұрын
Тағы оқу...

Директор:
Риза Асанқызы Молдашева

Веб-менеджер:
Ерлан Айқынұлы


«Семей таңы» газеті 1969 жылы «Құрмет белгісі» орденімен, 2009 жылы ҚР Президентінің БАҚ саласындағы
грантымен марапатталған.

Редакция мекенжайы:

F18A5H3, Семей қаласы,
Қайым Мұхамедханов көшесі,12.

Байланыс:

Директордың қабылдау бөлмесі — 523657;
бас редактор — 520984;
Жарнама және баспасөзге жазылу бөлімі — 560803;
факс — 520475.

 

e-mail:
info@semeytany.kz


Қазақстан Республикасы Ақпарат және коммуникациялар министрлігі берген қайта тіркеу куәлігі
№7220-Г, 30.07.2018.ж.


Яндекс.Метрика

© «ABAI AIMAQ MEDIA» ЖШС

Нәтиже табылмады
Барлық нәтижені қарау
  • Жаңалықтар
    • Саясат
    • Мәдениет
    • Қоғам
    • Қылмыс
    • Спорт
    • Экономика
    • Жаһан
    • Көзқарас
  • Мультимедиа
    • Видео
    • Фото
  • Төртінші билік

© «Семей таңы газеттері – Вести Семей» ЖШС