Семей қаласында Әлихан Бөкейхан университетінің ұйымдастыруымен, білім ордасының 25 жылдығына орай, «Әлихан оқулары – 2023. Алаш мұрасы: тағылым және сабақтастық» атты халықаралық ғылыми – тәжірибелік конференция өтті.
Зарина КӘП,
«Семей таңы»
Конференцияның пленаралық мәжілісіне Қазақстан, Түркия, Ресей, Қырғызстан, Жапония елдерінің жетекші ғалымдары, ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің, Абай облысы әкімдігінің өкілдері, қоғам қайраткерлері, докторанттар мен магистранттар, білім беру және мәдениет салаларының мамандары қатысты.
Алғашқы сөз Абай облысы әкімінің орынбасары Шалқар Байбековке берілді.
— Қазақ халқының азаттығы үшін күресіп, ұлт үшін құрбан болған кешегі Алаш азаматтарын білу бүгінгі ұрпақтың парызы деп білемін. Алаш арыстарының басын біріктіріп, «Тірі болсам, қазаққа қызмет қылмай қоймаймын» деген кешегі Әлиханның есімі ұлықталуы тиіс. Осы орайда бабамыздың аты өшпес үшін тер төгіп келе жатқан Әлихан Бөкейхан университетінің ұжымын облыс әкімі Нұрлан Ұранхаевтың атынан құттықтап, бүгінгі конференция жұмысына сәттілік тілеймін,- деді Шалқар Заманбекұлы.
Конференцияда сондай-ақ елімізге белгілі алаштанушы ғалымдар, зиялы қауым өкілдері М.Қойгелдиев, Е.Сыдықов, Д.Сүлейменова, Е.Сайлаубай, А.Еспенбетов, Т.Шаңбай, Ж.Әубәкір, А.Байдалы және шет елдің ғалымдары Г.Құрманғалиева-Ерджиласун (Түркия), В.Козодой (Ресей), Уяма Томохиконың (Жапония) баяндамалары тыңдалды.
Конференция жұмысына ғалымдар онлайн және офлайн форматында қатысты. Ал Түркия мемлекетінің Анкара қаласындағы Хаджы-Байрам университетінің профессоры, алаштанушы ғалым Гүлжанат Құрманғалиева бұл жиынға арнайы келіпті.
— Бүгін Әлихан Бөкейхан университетінде маңызды іс-шара өтіп жатыр. Дәстүрлі түрде өтетін ғылыми конференцияға Түркия елінен арнайы келдім. Біз алаштану мәселесін қанша жылдан бері көтеріп келе жатсақ та, ашылмаған сырлары әлі де өте көп. Өзім Батыс елдерінде Алаш қозғалысы қалай зерттелгендігі туралы баяндама жасадым. Біз тәуелсіздік алғанға дейін Алаш зиялыларының атын атауға, еңбектерін оқуға тыйым салынған кезде, шет елде зерттеулер жалғасып жатқан. 1937 жылы біздің зиялыларымыз ату жазасына кесіліп жатқанда, Германияда олар туралы еңбектер басылып шыққан. Сол кезеңдегі мақалаларды тауып, зерттеу жұмыстарын жүргіздім. Бұл тақырып Германияда ғана емес, Англия, АҚШ, Франция, Түркия, Пәкістан сынды елдерде де зерттелген. Бүгінгі күні өз мемлекетімізде де есімдерін ұлықтап, тарих беттеріне шығарудамыз. Бұл — үлкен қуаныш деді,- Хаджы-Байрам университетінің профессоры Гүлжанат Құрманғалиева–Ерджиласун.
Пленаралық отырыс барысында Анкара қаласындағы Хаджы-Байрам университеті мен Әлихан Бөкейхан университеті арасында өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Меморандум аясында екі оқу орны білім беру және ғылыми зерттеу жұмыстарын бірлесе жүзеге асыратын болады.
Конференцияға қатысушы ғалымдар Әлихан Бөкейхан және Алаш қозғалысына байланысты жаңа деректер мен ізденістерді ортаға салып, алаш қайраткерлерінің әдеби және тілдік мұрасы жөнінде ой-пікірлерні ортаға салды.
Ғылыми-тәжірибелік конференция барысында Қазақстан Суретшілер одағының және Қазақстан Дизайнерлер одағының мүшесі, суретші-кескіндемеші Алмас Сырғабаевтың «Алаштың Әлиханы» атты композициялық топтамасының тұсаукесер рәсімі өтті. Университеттің «Алаштану» ғылыми-зерттеу орталығының директоры Еркін Ерланұлының «Әлихан туралы естеліктер» жинағы мен «Әлихан Бөкейхан» фотоальбомының да тұсауы кесілді. Бұл топтама Әлихан Бөкейхан университетінің тапсырысымен оқу орнының 25 жылдығына арнайы дайындалыпты.
Іс-шара соңында конференцияға қатысушылар мен қала тұрғындары назарына университет кампусында Әміре Қашаубаев атындағы филармония әртістері мен студенттері дайындағын «Наурыз Думан — 2023» мерекелік бағдарламасы ұсынылды.