Тиісе берді деп кінә арта көрмеңіздер, бірақ ақиқатты айту – біздің міндет.
Өткен жылы Баймұрат Бәйімбетұлына ескерткіш қойып, үлкен іс-шара өткізген Зайсан елі таяуда тағы да батыр бабаның туғанына 310 жыл толуын тойлады. Биылғы іс-шараға да аудан әкімдігі, аудандық мәдениет, ауыл шаруашылығы, басқа да бөлімдер, қысқасы, бүкіл зайсандықтар бірнеше күн дайындалды. Өнер жұлдыздарының қатысуымен гала-концерт, қазақ күресінен, көкпар, жорға, аламан бәйгеден спорттық жарыстар өткізіліп, батырға арналып ас та берілді.
Бұл орайда ең бірінші айтарымыз – мерейтойларды өткiзу мен атаулы даталарды мерекелеу туралы Қазақстан Республикасының Қаулысында: «Жалпыхалықтық тарихи және мәдени маңызы бар атаулы оқиғалардың даталары, аса зор жетiстiктерге қол жеткiзген облыстардың, қалалардың, кәсiпорындардың, ұйымдардың, ғылыми және мәдени мекемелердiң, оқу орындарының, қоғамдардың мерейтойлары елу жыл толғанда, жетпiс бес жылдығында, жүз жыл толғанда, одан әрi әрбiр жиырма бес жыл сайын атап өтiлетiн болсын»,- деп анық жазылған.
Ендеше, Баймұрат батырдың 310 жылдығын атап өту ресми тұрғыдан дұрыс емес.
Осы тойға қатысу үшін алыс-жақыннан ығай мен сығайлар Зайсанға ағылды. Жиналғандар-дың омырауларына арнайы дайындалған «Баймұрат батыр» деген медаль тағылғаны жайлы Сәдібек Түгелдің Facebook әлеуметтік желісіндегі жазбасынан оқып білдік. Әлеуметтік желінің белсенді қолданушысы, жазушы ағамыз: «…Той үстінде Зайсан ауданының әкімі, абзал азамат Ақтанов Серік Қасымбекұлы құттықтау сөз сөйлеп, «Баймұрат батыр» мерекелік медалімен бір топ азаматтарды марапаттады. Соның ішінде мен де бармын…» деген жазба қалдырыпты.
Қысқасы, аспаннан «медаль жауған» ғасырда өмір сүріп жатырмыз, ардақты оқырман. Қазір аудан, ауылдарда өткізілетін іс-шараларға арнап жаппай медаль жасату дәстүрге айналып кетті. Бүгін осы медальдардың қадірі де кетіп қалғанын байқап жүрміз… Өз басым бұл үрдісті креативті ойлауға қабілетті кадрлардың жетіспеушілігінің белгісі деп бағалаймын.
Ал осы жазбаға желі қолданушылардың тіркеген пікірлеріне де бір сәт назар аударып көрелік:
Қарлыгаш Бақытбекова: «Әрине, жақсы шығар! Алайда, 2-3 адам қосылып, әркім атасына той жасайтын, ескерткіш ашып, ешкім білмейтін батыр тауып табынатын әдет індет сияқты болып кетті ме? Одан да өсіп келе жатқан ұрпаққа үлгі-өнеге болатын, жүйелі тәрбие болатын әлеуметтік жобаларға неге көңіл бөлінбейді екен???»
Жанна Саятовна: «Адам танымайтын батырларға ескерткіш орната бермей, тозған Зайсанды жөндесеңдерші. Серік Зинабековичтің кезінде қандай еді Зайсан! Тозығы жетіп, жерінің шаңы шығып, асфальттың өкпесі тесіліп жатыр. Жаз бойы шырылдап шегіртке болып жүрмей, қыстың қамын ойлаңыз, әкімшілік!!!!!!»
Ал Facebook әлеуметтік желісіндегі жоғарыдағы жазбаларға әкімшіліктің ішкі саясат бөлімінің қызметкері Гүлден Сайранова: «Ескерткішті әкімшілік емес, батырдың ұрпақтары өз қаржысына орнатты. Әкімшіліктен 1 тиын шыққан жоқ. Ескерткіш орнатқан ағалар Дайыр ауылында тұратын 1 отбасына үй алып берді. Республикаға танымал ақындарды шақырып, халыққа тегін айтыс ұйымдастырып берді. Ал Зайсанды шаңнан арылту олардың жұмысы емес деп ойлаймын» деген жауап қалдырыпты.
«Қазақтың батыры Баймұрат Бәйімбетұлы» атты кітаптың тұсаукесер рәсімі де осы іс-шаралардың қатарында өтті. Кітап шығару тақырыбы да бүгін ерекше тоқтала кетуді қажет етеді. Соңғы кездері ел ішінде қолдан жасалған ғалымдар мен жазушылар көбейіп кетті. Баспа көп. Кітап шығару қиын емес. Демеуші тауып алса болғаны, әркім өз ата-бабасын дәріптеп, әр жерден бір көшіріп кітап шығара беретін болды. Ал сол кітап авторларына көз жүгіртіп көріңіздерші, кешегі шенеунік те, зоотехник те, қойшы да бүгін «абайтанушы» немесе «алаштанушы» атанып жүр. «Абайтанушы» немесе «алаштанушы» атағы – зерттеу жұмысы арнайы құрылған ғылыми кеңесте бекітіліп, мойындалған ғалымдарға ресми түрде берілетін атақ. Білім деңгейінің шектеулі ресурстарына қарамай тарихты ойыншыққа айналдырып жүргендердің қатарының көбейіп бара жатқаны ұлт болашағы үшін қауіпті жағдай. Абайдың «Есектің артын жусаң да мал тап» деген ұлағаты ғылымға жүрмейді, бұл жерде ақынның «Пайда ойлама, арды ойла» деген тәмсілін есте ұстаған жөн екенін ащы да болса ашық айтамыз.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев: «Ұлы батырларымыздың тарихын асқан жауапкершілікпен дұрыстап зерттеу, зерделеу арқылы олардың ерлік істерін кейінгі келер ұрпаққа жеткізу – біздің парасатты парызымыз»,- дегені естеріңізде болар. Бұл сөздің астарында үлкен салмақ жатыр. Тарих қателікті кешірмейді. Бүгін жалмауыз ғаламтордың ақ пен қараны талғамай жұта беретін ойлы-қилы дәуірінде өмір сүріп жатырмыз. Қолдан жасалған «абайтанушылар» мен «алаштанушылардың» дүбәра еңбегі ертеңгі ұрпақты тарихты таразылау кезінде қателікке ұрындыра ма деген қауіп – бүгін көпті алаңдатып жүрген мәселе… Болашақта осы іс заң жүзінде тәртіпке келтірілуі қажет деп ойлаймыз.
Бізбен телефон арқылы байланысқа шыққан зайсандық азамат:
– Қала сыртында 8 ауылдық округ пен облыстық мәслихаттың депутаты Болатбек Нұрасыл тіккен киіз үйлер қалашығында дастарқан мәзірі дайындалды. Дайыр ауылдық округі ғана үй тіккен жоқ. Әр киіз үйдегі дастарқан мәзіріне орташа есеппен 40-60 мың теңге көлемінде қаржы жұмсалып, бір қойдан сойылды. Бюджетте қарастырылмаған бұл шығын халықтың қалтасынан жиналды, – дейді. Аты-жөнін атамағанымен, дауысынан байқадық, наразылығын айтып жеткізе алмай тұр…
Әрине, ұлан-ғайыр жерімізді бүгінгі ұрпағына мұра етіп қалдыруға өлшеусіз үлес қосқан Қабанбаймен үзеңгілес әйгiлi батырлардың бiрi Баймұрат бабаның тарихтағы орнын кемсітуден, ерлігіне күмән келтіруден аулақпыз. Алайда ел ішінде басқа да шешімін күткен мәселелер толып жатқан күрделі уақытта жыл сайын той жасаудың қажеті бар ма еді?
Риза АСАНҚЫЗЫ{jcomments off}
